Boeken

Ilja Leonard Pfeijffer & Dirk de Wachter

Met de roman 'La superba' schreef Ilja Leonard Pfeijffer een ode aan Genua, de stad die hem een nieuwe thuis bood. En in het boek 'Borderline Times' schrijft psychiater Dirk de Wachter over de psychiatrisering van onze samenleving. Wim Brands ontvangt beide auteurs in VPRO Boeken.

Schrijver Ilja Leonard Pfeijffer reisde vijf jaar geleden per fiets naar Rome. Onderweg nam hij een tussenstop in Genua. Daar wilde hij vervolgens niet meer weg. Hij reisde verder, zette één voet in Rome en keerde voorgoed naar Genua terug. Zijn nieuwe roman La Superba gaat over zijn nieuwe stad. En de levens van immigranten.

Pfeijffer kwam per ongeluk terecht in een stad waar hij verliefd op werd, en verhuisde. Achteraf bleek het ook nog een goede keuze te zijn. Daarom noemt hij zichzelf een luxe-immigrant. In Nederland werd zijn reputatie hem te behaaglijk: 'Ik hoefde steeds minder te dichten om dichter te zijn'.

La Superba
 wordt, net zoals de havenstad Genua, bevolkt door immigranten. Hoofdpersoon Ilja Leonard Pfeijffer ontmoet onder andere een alcholistische Brit, een Marokkaanse rozenverkoper en een Senegalese illegaal. Hoewel hun lot verschilt, wilde hij hun levens in La Superba naast elkaar zetten. Allemaal zoeken ze een beter leven in de grote stad: allemaal hebben ze een fantasie, meent Pfeijffer. En er bestaat het gevaar daarin te verdwalen.
 
Daarom is Genua zo’n dankbaar decor: de stad is een labyrinth van smalle, duistere steegjes waarin zich allerlei groepen mensen ophouden. 'Oude adel loopt door straten waar hoertjes staan, terwijl de ratten tussen de naaldhakken wegschieten,' vertelt Pfeijffer.

Psychiater Dirk de Wachter gaf lezingen over het ziektebeeld van borderline. Bij ieder symptoom kwamen er dezelfde opmerkingen uit de zaal: ‘Maar meneer, dat heb ik ook!’ In Borderline Times schrijft hij over de psychiatrisering van onze samenleving.

De Wachter kwam tot de conclusie dat er steeds meer mensen psychische hulp krijgen, al dan niet met medicatie erbij. Zijn er dan daadwerkelijk zoveel zieken? Nee, zegt De Wachter, onze samenleving is niet tolerant genoeg. De maatschappij functioneert namelijk snel en efficiënt. Wie daarbuiten valt krijgt al gauw een etiket met een stoornis opgeplakt, omdat de machine anders niet lekker doorloopt.

En dat gebeurt veel mensen, omdat onze opvatting van normaal gedrag steeds beperkter wordt. Het is volgens De Wachter opvallend dat er tegenwoordig meer mensen doorverwezen worden door hun omgeving, dan dat ze zelf met klachten komen: 'Waar men vroeger last had van het leven, heeft men nu last van de buurman.' Of van die leerling in de klas die wat stiller of juist wat drukker is dan gewenst. 
 
De Wachter maakt zich zorgen. Waarom gebruiken zoveel mensen slaap- en kalmeringsmiddelen? Waarom houdt een huwelijk in de stad gemiddeld maar 7,5 jaar uit? Waarom ziet 30% van de gescheiden mannen hun kind niet meer? Misschien omdat geluk een obsessie is geworden. Omdat mensen te hoge eisen stellen aan zichzelf en elkaar in een samenleving die tegelijkertijd minder hecht is dan ze zou kunnen zijn. Als mensen elkaar bij problemen opvangen, zou dat al een hoop schelen. En, aldus de Wachter: 'Een klein beetje ongelukkig zijn. Dat lijkt mij een goede levenshouding.'