Carolina Lo Galbo spreekt met Bette Dam over haar boek 'Op zoek naar de vijand'. Ook te gast is Joke Hermsen met haar nieuwe essay 'Het tij keren'.

VPRO Boeken
Uitzending: zondag 24 februari, 11.20 uur, NPO 1
Presentatie: Carolina Lo Galbo

Bette Dam

Carolina Lo Galbo spreekt met Bette Dam over haar boek Op zoek naar de vijand.

Tijdens een bezoek aan de Nederlandse troepen in Afghanistan in 2006 ontdekte Bette Dam hoe weinig de soldaten wisten over hun vijand. Ze besloot het militaire kamp te verlaten en zelfstandig op zoek te gaan naar de gevreesde talibanleider Moellah Omar.

Op zoek naar de vijand is het verslag van een adembenemende zoektocht die haar tot in de gevaarlijkste delen van Afghanistan voerde. We lezen over Omars eerste Koranlessen, de jihad tegen de Sovjet-Unie, zijn opstand tegen gewelddadige krijgsheren, zijn hoop op hulp van de internationale gemeenschap en zijn verbittering over wat de Amerikanen sinds 2001 in zijn land hebben aangericht. Dam reconstrueert als eerste westerse journalist het leven van Omar en doet baanbrekende ontdekkingen over een regime waar zo vele aannames over bestaan, maar waar, zo blijkt, weinig concreet onderzoek naar gedaan is.

Op basis van riskant veldwerk en grondig onderzoek plaatst Dam de taliban in een nieuw perspectief. Ze laat zien hoe de taliban, binnen het frame van de war on terror, van potentiële bondgenoot tot te vernietigen vijand werd. Dam beschrijft hoe een land en zijn bevolking met brute kracht werden ontwricht en in een oorlog belandden die volgens Dam onnodig was.

Joke Hermsen

Ook te gast is Joke Hermsen over haar nieuwste essay Het tij keren.

Denken begint met twijfelen en ‘nee’ durven zeggen. Denken is behalve kritische vragen stellen ook de draad spannen tussen verleden en toekomst, teneinde beter voorbereid te zijn op de mogelijkheden die in het heden verscholen liggen.

Rosa Luxemburg (1871-1919) en Hannah Arendt (1906-1975) waren beiden politieke denkers die vanuit hun kritische reflectie op het kapitalisme en de moderne consumptiemaatschappij voor meer politieke participatie van de bevolking pleitten. Ze stelden onder meer de invoering van ‘burgerraden’ voor, die voor meer directe democratie, politieke betrokkenheid en gemeenschapszin konden zorgen. ‘Politieke kwesties zijn te serieus om alleen aan politici te worden overgelaten’, meende Hannah Arendt. Op 15 januari 2019 was het precies honderd jaar geleden dat Rosa Luxemburg werd vermoord. ‘Je zou willen geloven dat er nog hoop is voor een verlate erkenning van wie Rosa Luxemburg was,’ schreef Hannah Arendt in 1966.

In dit boek onderneemt Joke J. Hermsen een poging hiertoe. Ze vraagt zich ook af in hoeverre de inzichten van Rosa Luxemburg en Hannah Arendt ons behulpzaam kunnen zijn bij de transitie naar een meer duurzame, menselijke en solidaire samenleving. Hermsen schreef het essay terwijl ze in Frankrijk de volksopstand van de ‘gilets jaunes’ van nabij meemaakte. In Het tij keren probeert ze met de Luxemburgs analyse van spontaan verzet deze opstand te duiden.