Een jaar of twee geleden vond binnen het VPRO-gebouw op het Mediapark in Hilversum de zoveelste interne verhuizing plaats. Was het van de oostvleugel naar de westvleugel, van de ene verdieping naar de andere?
In ieder geval, toen alles weer op zijn nieuwe plaats stond en de verbroken verbindingen weer leken aangesloten, liep Ine Waltuch voor alle zekerheid nog eens naar de zojuist verlaten oude plek om te zien of er niet iets per ongeluk was achtergebleven.
Dode telefoons, zwarte computerschermen, lege bureaus, lege bureauladen. Tenminste, op eentje na. Helemaal onderin en bij het opruimen ver naar achteren geschoven vond ze nog een vergeten videoband. Wie hem was vergeten, kon in de verlaten ruimte niet meer worden vastgesteld. Op de hoes van de band was een etiket geplakt, waarop in hoekige viltstiftletters stond “Ich will dich – Beg. mit Hilde Domin – Punktfilm.”
Ine nam de band mee naar haar nieuwe plek – oost, west, boven, beneden, waar was het ook al weer? ; onderweg vroeg ze zich af wie Hilde Domin ook al weer was, de naam zei haar iets – en stopte eenmaal aangekomen de band in een zojuist aangesloten videospeler.
ICH WILL DICH – Begegnungen mit Hilde Domin heette de film, die ze zag. Hij duurde een uur; Punktfilm was de naam productiemaatschappij en de film was gemaakt door de oprichtster ervan, de Duitse cineaste Anna Ditges, die naar nu bleek ook haar adres en telefoonnummer op het etiket had geschreven.
In de film las Hilde Domin vier gedichten van een geheimzinnige en onmiddellijk overtuigende eenvoud. Ze waren bovendien perfect gefilmd, van nabij, maar niet zo van nabij dat je je als toeschouwer ongemakkelijk ging voelen. Dat kan ook erg zijn in films over dichters, zij het niet zo erg als illustratief toegevoegde watervallen, krottenwijken, atoomexplosies en/of wuivende populieren.
“Wat doen we?” vroeg Ine begerig. Ze was net zo enthousiast als ik over haar onverhoedse ontdekking.
Niet gezocht en toch gevonden.
“Anna Ditges bellen,” zei ik.
Hilde Domin (oorspronkelijk Hildegard Löwenstein) was de dochter van een joods advocatenechtpaar in Keulen en besloot tijdens haar studie sociologie en filosofie met haar vriend Erwin Palm (student architectuur en archeologie) in 1932 wegens het toenemende antisemitisme in Duitsland te emigreren naar Italië. Een slechte keus, zoals later zou blijken. In 1939 weken ze uit naar Engeland met de bedoeling door te reizen naar, zoals ze schreef “the America’s, north, south, it didn’t matter.” Het enige land, waartoe ze toegang kregen, was de Dominicaanse Republiek. Ze woonden 14 jaar in de hoofdstad Santo Domingo. Ze trouwden er, Hilde schreef er haar eerste gedichten en publiceerde ze onder haar uit dankbaarheid gekozen pseudoniem Domin. In 1954 keerde het echtpaar naar Duitsland terug (de complete familie van haar man bleek in de vernietigingskampen verdwenen) en vanaf 1961 woonden Palm en Domin in Heidelberg. Na zijn dood in 1988 concentreerde zij zich vooral op haar poëzie en werd een gezocht deelneemster aan het in Duitsland wijd verbreide lezingencircuit. Haar populariteit en vitale optredens zijn waarschijnlijk van invloed geweest bij het ontwikkelen van haar humane en intieme parlando.
Anna Ditges wist hoe haar film achterin die bureaulade was terechtgekomen. Ze vermoedde het tenminste. De videoband was een zichtkopie van haar film, aangeboden aan de Nederlandse televisie, ze was vergeten aan welk van de omroepen. Het was ook al zolang geleden. De vraag van Ine om de gedichten uit haar film in de Dode Dichters Almanak te mogen gebruiken – tegen een redelijke vergoeding natuurlijk - was de eerste reactie die ze uit Nederland ontving. In gedachten maakte ik tussenshots van de lege verdieping en de alleen achtergelaten videoband in de onderste bureaulade.
En, op het laatste nippertje, de vondst ervan.
Tot na haar dood was Hilde Domin een overlever.
Het gedicht Abel steh auf! (aflevering 580 van de Dode Dichters Almanak) behoort tot het zogenaamde restmateriaal van de film ICH WILL DICH – Begegnungen mit Hilde Domin, waarover we van Anna Ditges de beschikking hebben gekregen.
De complete film wordt door de maakster o.a. via Amazon.com aangeboden.
Een onbekende videoband in een bureaula. "Niet gezocht, toch gevonden," schrijft Hans Keller. De video bevatte werk van de Duitse schrijfster en dichteres Hilde Domin (1909–2006). Vier gedichten van een geheimzinnige en onmiddellijk overtuigende eenvoud. In aflevering 580 van de Dode Dichters Almanak het gedicht 'Abel steh auf!'.