op een onbewoond eiland

Terwijl het publiek zicht nestelt in hun stoelen start op schermen boven het toneel een video waarin we de acht in het vliegtuig zien zitten. Het gepruts met kinderbestek, allemaal een drankje, allemaal ook ingesnoerd in de stoel – de beklemming van zo’n vliegreis slaat over op de zaal en ook wij voelen ons schouder aan schouder zittend even sardientje. En dan: noodweer. De schermen gaan uit en in de zaal ontrolt zich met veel drama, rook en harde knallen een mini-Spielbergfilm. En dan komt de crash. Als de rook optrekt, zien we een verlaten eilandje omringd door water, dat af en toe langzaam ronddraait. Uit het wrak kruipen verfomfaaid de overlevenden, om hen heen ontplofte rolkoffers. Daar ligt het moderne leven, aan gruzelementen. En nu?  

Het onbewoond eiland is van oudsher voer voor de verbeelding. Van Odysseus tot Robinson Crusoë en het eigentijdse Hollywood – het idee van de mens die zijn weg moet vinden in terra incognita is van alle tijden. Voor de Franse theatermaker Philippe Quesne (spreek uit Kenne) is het eiland vooral een biotoop, een plek waar hij kan experimenteren, en waarin hij zijn personages plaatst als insecten in een terrarium. Die beeldspraak is niet toevallig gekozen. ‘Ik had als kind ook zo’n bak met planten, rotsjes en insecten. Ik hield wandelende takken. Eindeloos gefascineerd was ik door die wezentjes en hun perfecte functioneren,’ vertelt Quesne in Brussel daags na de voorstelling. 

Tot een doemscenario leidt dat in Crash Park niet. Quesne kijkt naar zijn terrarium zoals god vanaf zijn wolk en beziet het woelen der wereld met milde wijsheid. ‘Hoezeer ik me ook bewust ben van de staat van onze planeet, we moeten ook relativeren. In angst leven is niet de oplossing. Toen ik klein was, kreeg ik het al uitgelegd: attention, het klimaat. Maar dat is nu twintig jaar geleden. We zouden kinderen niet alleen moeten bijbrengen dat er altijd rampen en problemen zullen zijn, maar ook dat er altijd poezië zal zijn.’ 

Die is ongeremd en grenzeloos. Tijd is vloeibaar in deze anachronistische vrijplaats. Zoals een kameleon van kleur verschiet, zo transformeert het eiland: strandtent, bacchanaal, Love Boat, de pruikentijd en het Slavenkoor, het komt allemaal voorbij in vaak hilarische scènes, geraffineerd uitgevoerd. In een tijd waarin engagement, soms al te nadrukkelijk, terug is van weggeweest in het theater slaat Quesne af, en zoekt de lichtheid. Hij schept lucht, voor een wereld met ademnood. ‘Ik maak graag gebruik van de mogelijkheid die de kunst biedt om te ontsnappen aan de realiteit. Op mijn eiland staat de mens steeds voor nieuwe problemen, maar ze vinden toch steeds een oplossing.’ Daarbij moet vooral ook gelachen worden. ‘Dat is de invloed van Beckett, die ik adoreer. Zijn verhouding met het einde van de wereld en de nonsens van het leven geeft een gevoel van hoop en ook een beetje afstand. De mensen die nu het meest serieus moeten zijn, zijn degenen die de grote naties leiden, de grote instituties. Maar nu zijn de grootste clowns zo’n beetje de piloten van ons leven. Ik weet niet meer wie serieuzer is, de clown of de politicus of econoom.