Romance scammers

Als ik de chats meelees, kan ik bijna niet geloven dat er mensen zijn die erin trappen. Maar To Rush verdient een aardig centje met teksten als ‘I’m really missing you so much baby’, ‘Please send me some money for a ticket sweet baby’. 

To Rush is een fulltime romance scammer. Romance scammers zijn jongens, voornamelijk uit West-Afrika, die westerlingen oplichten door zich op datingsites voor te doen als iemand anders. Vaak een afhankelijke mooie meid die geborgenheid zoekt, of een Amerikaanse soldaat die zich op missie heel eenzaam voelt. De romance scammers chatten maandenlang met westerse singles, en als ze echt een band hebben vragen ze als hun alter ego om geld. Hun online geliefdes trappen er maar al te makkelijk in.

Kissema, een arme buitenwijk in Accra, Ghana, is een bolwerk van deze scammers. De hele wijk bestond vroeger uit lemen huisjes. Maar sinds de komst van internet is het leven hier beter geworden. De jongeren gingen online op zoek naar manieren om geld te verdienen. 

Eerst zaten de internetcafés vol met jongens. Nu doen ze het thuis of onderweg, via laptop en mobiel. Scamming is hier big business en een manier van overleven in het arme maar dure Accra. Mijn reisgids die mij in contact bracht met To Rush, wees me op de betonnen huizen: geen leem meer te zien, en dat is het gevolg van scammen.

To Rush (28) heet zo omdat hij naar het schijnt mensen snel geld afhandig kan maken. Als ik hem ontmoet is hij vrolijk, jongensachtig en bereid om te praten over zijn werkzaamheden als scammer. Sterker nog: hij is trots op het feit dat hij een goede scammer is en dat hij ervan kan leven. Hij ziet zichzelf dan ook liever niet als scammer. ‘Ik noem mezelf een zakenman. Jullie zoeken liefde. Ik verkoop liefde. Simpel. Ik zie het niet als iets crimineels, zoals jullie.’

Zijn openheid verbaast me, ik dacht dat scammen taboe zou zijn, maar hoewel het officieel illegaal is in Ghana, wordt het door iedereen vrij normaal gevonden. De kranten schrijven erover en er wordt over gerapt. Hoe meer geld je verdient, hoe meer aanzien je hebt. Scammers vormen een jeugdcultuur op zich.

‘Heel veel jongeren scammen hier. ’s Avonds zijn alle lichtjes aan, want dan begint het chatten. Als je geen scholing hebt en moeilijk een baan kan vinden, en je ouders kunnen je niet financieel ondersteunen, dan zoek je manieren. Scammen is hier vooral overleven.’

To Rush woont in een betonnen huisje. Het staat vol elektronische apparatuur. Hij heeft een tablet, twee laptops, overal simkaarten, meerdere smartphones en een router. Een flatscreen hangt aan de verder lege muur. ‘Alles wat ik heb, heb ik door het scammen.’

Hij laat me trots een nieuwe tablet zien, nog in de verpakking. Een digitale jachttroffee is het: hij heeft hem gekregen van een van zijn ‘outside lovers’, zoals hij ze noemt. Hij heeft er momenteel vijf, uit Amerika, Duitsland en Engeland. Een van hen is monnik, vertelt hij mij. Net als ik, kan hij het zelf ook niet helemaal geloven, maar ze zijn allemaal op zoek naar liefde. Of aandacht. Of vieze plaatjes. 

Want zijn alter ego is momenteel de sexy, rondborstige Cecilia Hoffman. To Rush heeft haar karakter en levensverhaal helemaal uitgedacht: ‘Cecilia Hoffman is een single model, dat momenteel in Ghana werkt voor een aantal fashionshoots. Ze komt uit Amerika. Ze woont bij haar oom, want haar ouders heeft ze op jonge leeftijd verloren. Ze heeft een zwaar leven gehad, maar ze is positief, lief en ze kan goed luisteren.’

Dat is belangrijk, legt To Rush uit. ‘Je moet er altijd zijn voor je outside lovers. Hen het gevoel geven dat je voor ze klaarstaat, en dat ze hun verhaal kwijt kunnen. Ik speel echt met hun brein, lees hoe ze reageren op mijn teksten, om ze zo te doorgronden. Want aan het eind van de rit ben ik maar op één ding uit: geld.'

Als er echt een band is ontstaan tussen Cecilia en haar lover – soms pas na maanden chatten – komen de geldsmoesjes. De sympathie heeft ze al mee, ze heeft het immers al zo zwaar. To Rush laat een laptop zien, nog in de verpakking. Deze had hij vorige week opgestuurd gekregen van een Amerikaan. Cecilia brengt hem geluk. ‘Grote borsten zijn belangrijk. Vrouwen willen lieve woordjes, maar mannen, die vallen gewoon voor wat ze zien. Zo simpel is het.’

To Rush vindt het ergens wel sneu voor de westerse singles, maar echt erg vindt hij het niet. Als ik vraag of hij wroeging heeft, vindt hij dat een typische westerse vraag. Hij wijst mij op de gevolgen van het koloniale verleden en het slavenfort dat de Hollanders bouwden in Accra. ‘Dit is de basale reden waarom scammers zoals ik scammen: vroeger werden er voorouders van ons tot slaven gemaakt en misbruikt door de blanken. Ze lieten hen doen wat ze maar wilden. Ze hebben onze voorouders echt heel slecht behandeld. En ons goud afgepakt, en ons zo nutteloos laten voelen. Wij scammers, wij zetten het hen betaald. Ken je karma? Dit is karma.’

In de Nederlandse media zijn vaak de verhalen verteld van westerse vrouwen en mannen, vaak boven de 40 en gescheiden: de slachtoffers van deze scammers. Maar na de ontmoeting met To Rush werd me duidelijk dat het voor ons makkelijk oordelen is over internetscammers als we hun verhaal niet kennen.

Onze levens zijn namelijk niet alleen verbonden door het internet, maar ook door het pijnlijke koloniale verleden. En dat realiseren wij ons in het Westen nog te weinig. Misschien omdat het zo ontzettend ongemakkelijk is.

Nicolaas Veul is programmamaker bij de VPRO. Zo streamde hij zijn leven voor Super Stream Me, ging hij achter de geraniums kijken in Oudtopia en knuffelde hij veel dieren voor het VPRO Jeugd-programma Beestieboys. Nicolaas zit ook op Twitter en hij schrijft elke twee weken een column voor vpro.nl.