Vandaag begint in Parijs de Klimaattop. Aan de vooravond (zondag dus) lichtte Tegenlicht één thema uit: fossiele brandstoffen. Die hebben hun langste tijd alweer gehad. Steeds meer investeerders trekken zich uit de sector terug; divestment wordt dat genoemd.

Investeren doe je om geld te verdienen. Tot voor kort leek dat prima te lukken in de fossiele sector, maar als de opwarming van de wereld echt beperkt moet blijven tot twee graden, dan zal tegen de tachtig procent van de bekende olie-, gas- en (vooral) steenkoolvoorraden onder de grond moeten blijven. Terwijl die voorraden al meegerekend zijn in de waarde van de bedrijven die dat spul omhoog willen halen.

Of die bedrijven zijn flink overgewaardeerd, of we stevenen af op een klimaatramp. Of, en dat is helaas het meest waarschijnlijk, allebei. Hoe dan ook, wie zijn geld belegt in fossiele brandstoffen, zoals de meeste pensioenfondsen nog steeds doen, loopt het risico dat klimaatmaatregelen binnenkort een forse hap uit zijn kapitaal nemen - in totaal zo'n twee biljoen dollar, becijfert the Guardian. En hoe ethisch is het eigenlijk om aan te sturen op verdere klimaatverandering als het doel van je organisatie is om je deelnemers een mooie oude dag te bezorgen?

verbouwing

Tegenlicht duikt zondag in de zin en onzin rond de divestment-beweging, die investeerders zo ver probeert te krijgen dat ze hun geld terugtrekken uit bedrijven die verantwoordelijk zijn voor veel co2-uitstoot. Een logische vervolgvraag is natuurlijk: stel dat ze dat zien zitten, wat zijn dan investeringen die wel toekomst hebben? Verwacht hier geen beleggingsadvies. Maar voor wie de wetenschap serieus neemt, is de toekomst niet helemaal onvoorspelbaar.

De wereld zal warmer worden – minstens nog een graad erbij, waarschijnlijk al voor 2050. De zee gaat sneller stijgen en komt de komende eeuwen meters hoger te staan, al weet niemand hoe snel dat zal gebeuren. Het Nederlandse aardgas raakt op en het produceren van co2 zal steeds verder ontmoedigd worden. Later deze eeuw zou het uit de lucht halen en veilig opbergen van co2 wel eens een bloeiende bedrijfstak kunnen worden.

Op kortere termijn worden auto’s elektrisch en zelfrijdend, en gebouwen op z’n minst energieneutraal. Bij nieuwbouw is dat binnen enkele jaren al standaard. Een kwestie van goede isolatie, zonnepanelen als bedekking, een warmtepomp en meer van dat werk. En het kan ook met bestaande huizen. De verdwenen energierekening en de hogere waarde van het huis maken zo’n ingrijpende verbouwing rendabel.

© Prêt à Loger

Het concept Prêt-à-loger, ontwikkeld aan de TU Delft, combineert allerlei techniek in een schil waarin rijtjeshuizen uit de jaren zestig van de vorige eeuw worden verpakt. Dat maakt ze comfortabeler en ruimer en zorgt voor een netto energieverbruik dat onder nul ligt. Het is geschikt voor zo’n 1,4 miljoen huizen in Nederland.

kathedraal

Maar genoeg over saaie rijtjeshuizen. Een echte blikvanger, een kathedraal van de duurzaamheid, moet tussen 2022 en 2025 verrijzen in Rotterdam. Het kost een paar honderd miljoen, maar dan heb je ook wat: het Dutch Windwheel. 174 meter hoog en barstensvol technieken van de toekomst, zoals glas dat dubbelt als zonnepaneel en, het meest in het oog springend, een installatie die lijkt op een droogrek voor de was. Die oogst windenergie met behulp van elektrisch geladen waterdruppels.

Het lijkt misschien een luchtspiegeling, maar volgens algemeen directeur Lennart Graaff verlopen de gesprekken met bijdragende bedrijven, kennisinstituten en overheden heel voorspoedig en willen steden als New York en Dubai het gebouw ook graag hebben. ‘Maar wij kiezen voor Rotterdam. Omdat we een Rotterdams bedrijf zijn en omdat we de stad een icoon willen bieden, een London Eye-achtig gebouw dat miljoenen toeristen kan trekken.’ Het liefst zetten ze hun reuzendraaimolen vlakbij de Euromast neer, die trouwens net een paar meter hoger is. Kun je het wiel straks goed fotograferen vanaf die oude mast.

zeedijk

Een andere groeimarkt: kustbescherming. Er zullen heel wat miljoenensteden in de problemen komen door de stijgende zee, en die hebben alleen een overlevingskans met robuuste waterwerken. Nederland kan daar goed aan verdienen, en moet thuis natuurlijk ook aan de bak om droog te blijven. Het nieuwe Deltaprogramma is al behoorlijk ingrijpend. Maar zodra de zee meer dan een paar meter is gestegen, zullen we naar een radicalere oplossing moeten grijpen: een zeedijk om heel Nederland.

Het is een scenario waar een gepensioneerde ingenieur, Rob van den Haak, al twaalf jaar tevergeefs voor pleit. Terwijl zijn Haakse Zeedijk toch veel extra voordelen heeft: nieuw land om op te wonen en werken, waterbekkens die als tijdelijke energieopslag kunnen dienen en behoud van het Nederlandse rivierenlandschap, zonder zware dijken. Maar meestal moet er eerst een ramp gebeuren voordat zo’n ingrijpend plan erdoor komt.

Dit zijn maar een paar voorbeelden. Er moet veel meer gebeuren om de energievoorziening fossielvrij te maken en de klappen van klimaatverandering op te vangen. Investeringsmogelijkheden te over.

Tegenlicht Meet Up n.a.v. de uitzending op woensdag 2 december om 20.00 uur in Pakhuis de Zwijger, Amsterdam. Met Martijn Kieft (regisseur), Liset Meddens en Vatan Hüzeir (350.org) en Anne-Marie Rakhorst (ondernemer). Toegang gratis, via dezwijger.nl/tegenlicht59 aanmelden.