Bij de VPRO hebben we altijd oog voor mensen die het anders doen. Zoals autodidacten die geheel op eigen kracht wereldsterren worden of gevestigde namen die geen genoegen noemen met heersende mores. Of jonge helden die van kwetsbaarheid hun kracht maken. In dit artikel zetten we 7 inspirerende vrouwen en hun verhalen in de schijnwerpers.

Sevdaliza veroverde de muziekindustrie op haar eigen manier

© Daniel J. Ashes / VPRO

Sevda Alizadeh (34), ook wel bekend onder de naam Sevdaliza, vluchtte op jonge leeftijd met haar ouders uit Iran, kwam uit voor het nationale basketbalteam van Nederland, maar heeft echt naam gemaakt als artiest. Hoewel ze pas op twintigjarige leeftijd begon met zingen, heeft ze inmiddels de muziekindustrie veroverd.

Met meer dan zeshonderdduizend Spotify-luisteraars per maand treedt Sevdaliza op in landen over de hele wereld. Een groot deel van haar fans komt uit conflictlanden zoals Armenië, Azerbaijan, Oekraïne of behoort tot een gemarginaliseerde groep als die van bijvoorbeeld queer personen.

Ik ben de belichaming van een misfit.

Sevdaliza is altijd zélf eindverantwoordelijk voor de muziek die zij maakt, van het schrijven tot het zingen, het componeren tot het produceren, het uitgeven en aan de man brengen. Helaas krijgt ze nog te vaak de vraag ‘wie heeft dat gemaakt?’, terwijl dit bij haar mannelijke collega’s nooit een gespreksonderwerp zou zijn.

In Zomergasten zei ze daarover: ‘Het neerzetten van een carrière als onafhankelijke, vrouwelijke muziekartiest die daarbij zelf de regie in handen houdt, dat is al een proces van vijf jaar iedere dag maar proberen om mensen te vinden die in jou geloven om jezelf te overtuigen.’

Het harde werk betaalt zich meer dan uit. Mensen voelen zich thuis in de door Sevdaliza gecreëerde wereld: ‘Ik ben de belichaming van een misfit. Iemand die zichzelf door de modder heen heeft getrokken en ik denk echt dat mensen dat voelen.’

Marlene Engelhorn wil meer belast worden zodat we allemaal rijker worden

© Lorena Sendic Silvera

Marlene Engelhorn (29) behoort tot een van de rijkste Duitse ondernemersfamilies en wil een groot deel van haar verwachtte erfenis afstaan aan de maatschappij. Het klinkt misschien gek, maar voor Engelhorn ligt het voor de hand: ‘Het is het minste dat ik kan doen, uit respect voor de maatschappij waaraan ik mijn rijkdom te danken heb.’

Engelhorn is familie van Friedrich Engelhorn, die in 1865 de Badische Anilin- & Soda- Fabrik (BASF) oprichtte. Dit chemiebedrijf werd eind jaren negentig verkocht aan het Zwitserse Roche en de verkoop leverde de familie vele miljoenen op.

Daar heeft Marlene Engelhorn niets voor hoeven doen en dat voelt voor haar niet goed. Ze vindt het moeilijk dat ze op een gegeven moment over een groot vermogen zal beschikken, zonder daar ooit voor te hebben gewerkt.

Daarom richtte ze in 2021 het initiatief Tax Me Now op, een oproep aan erfgenamen die hun vermogen eerlijker willen verdelen door meer belasting te heffen. Tegen Sander Schimmelpenninck vertelt ze waarom het verhogen van de erfbelasting democratischer is dan filantropisme:

Mahbouba Seraj strijdt voor vrouwenrechten in Afghanistan

© VPRO

Mahbouba Seraj (74) besloot vorig jaar zomer om in Kabul te blijven, nadat de Amerikaanse en Nederlandse militairen uit Afghanistan waren vertrokken. ‘Afghanistan is mijn land. Daar moet ik nu zijn. Dus heb ik besloten om te blijven. Ik wil de stem laten horen van de vrouwen van Afghanistan,’ vertelde ze tegenover de camera's van Tegenlicht.

Na de machtsovername van de Taliban moeten namelijk reeds verworven rechten opnieuw verdedigd worden: ‘We gaan twintig jaar terug in de tijd. We moeten opnieuw vechten voor ons recht op onderwijs.’

Seraj is immer strijdlustig. In 1978 werd ze door de toen heersende Communistische Partij samen met haar man in de gevangenis gezet en even later persona non grata verklaard. Als gevolg hiervan vertrok Seraj naar onder andere de Verenigde Staten, waar zij jarenlang in ballingschap leefde.

Ik blijf hier omdat ik denk dat ik iets positiefs teweeg kan brengen.

Ze keerde pas in 2003 terug, na de invasie van de Amerikanen in Afghanistan. Seraj zette zich vanaf dat moment actief in voor verschillende organisaties die opkwamen voor de rechten van vrouwen en kinderen in het land.

Ook was ze lid van het non-profit Afghan Women's Network, waar het bestrijden van corruptie, het bevorderen van de gezondheid van kinderen en het steunen van slachtoffers van huiselijk geweld de uitgangspunten waren. ‘Misschien kan ik iets doen voor het land, met die filosofie ben ik hier gekomen in 2003. En nu ga ik hetzelfde doen. Ik blijf hier omdat ik denk dat ik iets positiefs teweeg kan brengen. En daar ben ik volledig toe bereid.’

Mia Malkova bepaalt zelf wat ze op camera doet

© VPRO

Mia Malkova (29) is vanaf haar negentiende werkzaam in de pornoindustrie. Ze werkt echter niet langer voor een bedrijf of agency, maar voor zichzelf.

Sinds de opkomst van OnlyFans – een online platform waar je tegen betaling toegang krijgt tot persoonlijk beeldmateriaal, die vaak seksueel van aard is – is het voor haar en andere porno-actrices en acteurs mogelijk geworden om zelf te bepalen hoe ver zij willen gaan met het uitoefenen van hun beroep. ‘Ik heb nu de volledige controle over alles wat ik doe,' verklaarde ze tegen Louis Theroux. 'Ik doe het vanuit huis. Ik doe wat ik zelf fijn vind en hoe ik het fijn vind. Het is gewoon een betere kwaliteit van leven.'

Nu hebben we een grote aanhang en daar komt veel kracht bij kijken. Het is lastig om ons te negeren.

Onafhankelijk zijn zorgt er ook voor dat steeds meer porno-actrices en -acteurs zich online uit durven te spreken over de wantoestanden binnen de industrie. Wat leidt tot meer gedragsregels binnen het werkveld, die ten goede komen van de acteurs en actrices.

Malkova weet waarvoor gevochten wordt: ‘Ik denk terug aan toen ik in de industrie kwam en ik negentien jaar was. Ik wist niet veel en wilde gewoon plezieren en geen gedoe maken. Als de camera start, is het heel moeilijk om dapper te zijn en te zeggen: stop nee, daar hou ik niet van. Maar nu hebben we een grote aanhang en daar komt veel kracht bij kijken. Het is lastig om ons te negeren. Zeker als iedereen hetzelfde zegt.’

S10 deelt haar psychische problemen in haar muziek

Stien den Hollander (21), beter bekend onder de naam S10, is zangeres en rapper. Op jonge leeftijd kreeg ze last van mentale problemen, die op een gegeven moment zo heftig waren dat ze opgenomen moest worden in een psychiatrische inrichting.

S10 was zestien toen ze erachter kwam dat muziek maken haar de ruimte gaf om op een andere manier om te gaan met haar situatie. De teksten van haar nummers zijn gewaagd, eerlijk en gaan over haar persoonlijke psychische problemen.

Haar debuut-ep Antipsychotica (2017) nam ze op haar laptop op en bracht ze in eigen beheer uit. Het leverde haar een contract op bij een van de grootste Nederlandse hiphoplabels. Ze nam namens Nederland deel aan het Eurovisiesongfestival van 2022 en werd elfde. Ze deed dit met het nummer “De Diepte”, wat zij ziet als een liefdesbrief aan verdriet. 

In 2020 verscheen de documentaire Storm om mij heen, waarin S10 heel open is over haar verleden. Ze vertelt over het moment waarop ze de stemmen begon te horen, over paniekaanvallen waarin meeuwen op mannen leken en over een vader die in haar jeugd afwezig was. Hoe zwaarmoedig haar emoties ook waren, in de documentaire is ze allesbehalve verslagen. Door het vertellen van haar verhaal probeert ze andere mensen die het moeilijk hebben te inspireren.

‘Trauma’s zijn erfelijk, ik wil dat niet doorgeven aan mijn kinderen. Ik voel me ook echt gelukkig met de keuzes die ik heb gemaakt. Maar daarvoor heb ik wel over ravijnen moeten springen.’

Twee jaar voordat S10 het podium van het Songfestival voor 161 miljoen mensen betrad, was ze onzeker over haar optredens. Ze vertelt er meer over in dit fragment:

Deborah Cameron empowert haar buurt

© Jassir Jonis

Deborah Cameron (39) is host, verhalenverteller en programmamaker. Daarnaast weet ze als geen ander hoe het is om te vechten tegen ongelijkheid.

Als baby is ze geboren met Retinoblastoom, een type kinderkanker, waardoor zij 75% van haar zicht is verloren. De stress die haar moeder mede hierdoor ervaarde uitte zich in mentale en fysieke mishandeling tijdens Cameron haar jeugd. Dat is de drijfveer van Cameron om anderen te helpen en voor ze op te komen.

Ik zet me in voor jongeren omdat ik weet dat niet alle ouders hun kinderen kunnen geven wat ze nodig hebben.

‘Kinderen noemen me mama DeeDee omdat ik hun tweede moeder ben. Ik zet me in voor jongeren omdat ik weet dat niet alle ouders hun kinderen kunnen geven wat ze nodig hebben. De dingen die ik als kind tekort ben gekomen, heb ik in overvloed om te geven en ik strijd omdat ik weet dat het nodig is.'

Zo kwam het project DeeDee’s Kids – onderdeel van haar stichting Powered by DeeDee – ook in het leven. Bij dit project helpt ze Afro-Nederlandse jongeren in Den Haag met talentontwikkeling, stages, coaches en trainingen. Maar vooral om hulp te zoeken wanneer dat nodig is.

Lize Korpershoek ziet kwetsbaarheid als normaal

© Jonnah Bron / Vice

Lize Korpershoek (36) is presentator, illustrator en columnist. Ze maakte in 2019 de documentaire Mijn seks is stuk. In deze documentaire onderzoekt ze waarom haar zin in seks binnen haar relaties altijd verdwijnt na de eerste verliefdheid.

Korpershoek is niet bang om open te zijn over persoonlijke kwesties en dit vast te leggen, zodat meer mensen er iets aan kunnen hebben. Het is voor haar eerder normaal, vertelde ze de Volkskrant: ‘Ik hoor nu van alle kanten: “Wat dapper dat je een film over zo’n kwetsbaar onderwerp maakt!” Maar zo voelt het helemaal niet voor mij. Ik heb niet zo veel moeite met kwetsbaar zijn. En ik vind het wel problematisch dat kwetsbaar zijn dapper is. Want, even kort door de bocht, dat betekent dus dat niet-kwetsbaar zijn de norm is. Het zou mooi zijn als mijn film eraan kan bijdragen dat het minder eng of gênant voelt om over dit onderwerp te beginnen.’

Daarnaast was ze een van de gezichten van het taboedoorbrekende Maandverbond. Hierin werden gedurende 28 dagen, de duur van een gemiddelde menstruatiecyclus, allerlei hormonale kwesties besproken. De deelnemers konden via het Telegramkanaal dat overeenkwam met de dag in hun eigen cyclus ervaringen delen en vragen stellen. 

Lize ging daarvoor met haar moeder in gesprek over de eerste keer dat ze menstrueerde, met dr. Pinas over PMS en dr. Jeanine Roeters van Lennep over de koppeling tussen hormonen en hartklachten. Niet per se onderwerpen waar je elke dag in de krant iets over kunt lezen.

Op cyclusdag 8 ging Lize Korpershoek bij Daan Borrel langs om het het te hebben over verschillende soorten afscheiding. Je hoort er meer over in dit fragment:

meer inspirerende vrouwen