In 100 dagen in je hoofd zie je Tim den Besten en Nicolaas Veul in een psychiatrische kliniek in Eindhoven. Ze kwamen daar terecht mede dankzij researcher Karen Al. Zij zoekt en vindt mensen en instellingen die willen meewerken aan VPRO-programma’s.

Karen Al: ‘Voor een serie als 100 dagen voor de klas hebben we meer dan honderd middelbare scholen benaderd met de vraag of ze mee wilden werken aan een serie over het vak van leraar. Uiteindelijk zijn we gaan filmen in Lelystad, waar de directie meteen heel enthousiast was over het plan. Na dat succes wilden we onszelf niet herhalen, dus niet weer inzoomen op een specifiek beroep. We wisten dat we graag iets wilden doen met de zorg en kwamen uit op de psychiatrie.

'Daar zijn al best veel programma’s over gemaakt, en we wilden echt iets anders maken dan wat Anita Witzier of Tycho Gernandt hebben gedaan. Door mensen met een psychische kwetsbaarheid een stem en een gezicht te geven, hoopten we dat we het stigma op de psychiatrie weg te nemen. En dat doe je mede door je zelf kwetsbaar op te stellen. Dus Tim en Nicolaas moesten ook bereid zijn om hun eigen psyche te onderzoeken. Wat zij belangrijk vinden bij al hun projecten: zij komen niet alleen iets halen, maar ook iets brengen. Als makers willen we dat zo’n kliniek er ook echt iets aan heeft, zonder dat het een bedrijfs- of promotiefilm wordt. Je hoopt een partij te vinden die in ons idee gelooft en het grotere maatschappelijke belang ziet.’

tekst gaat verder onder de foto

© Diederick Bulstra / VPRO

100 dagen in je hoofd met Nicolaas Veul en Tim den Besten

vast stramien

‘Een middelbare school en een psychiatrische kliniek zijn kwetsbare omgevingen om te filmen; je hebt te maken met minderjarige leerlingen en met mensen met psychische kwetsbaarheden. Als researcher is het belangrijk om, voordat je gaat filmen, het vertrouwen te winnen en te benadrukken dat je zo integer en zorgvuldig mogelijk te werk gaat. Het management kan heel enthousiast zijn, maar daarmee heb je de medewerkers nog niet meteen overtuigd. Soms zegt iemand: ik heb er niet voor gekozen dat jullie hier komen filmen. Dan zeg ik: wij kunnen ervoor zorgen dat je niet in beeld komt, maar we lopen wel rond met een camera, dus ik hoop dat je ons daarin niet te veel belemmert. Je moet oog hebben voor de zorgen die er spelen, maar het mag nooit leiden tot verzet.'

'In beide omgevingen wordt gewerkt volgens een vast stramien: een rooster waarbinnen je moet bewegen, of een dagritme met vaste elementen. Maar de realiteit is vaak grillig. Op school heb je te maken met roosterwijzigingen, lesuitval en leerlingen die al naar huis zijn terwijl je met ze had afgesproken. De rust, reinheid en regelmaat die een kliniek probeert te handhaven, staat regelmatig onder druk vanwege de onvoorspelbaarheid van de cliënten. En dan komen wij ook nog eens als extra stoorfactor binnen. Je beweegt wel mee met dat ritme, maar we halen de boel toch overhoop door onze aanwezigheid. Van tevoren moet je dus al een goede inschatting maken of het haalbaar is.’

gevoelig

‘Het zijn programma’s met belangrijke sociaal-maatschappelijke onderwerpen, en wij hopen dat we met deze series iets teweegbrengen in de samenleving. Maar dat kan alleen als iedereen begrijpt welk verhaal we willen vertellen. Daarom probeer ik het van tevoren zo open mogelijk aan te vliegen. Met openheid, nieuwsgierigheid en goed naar de ander luisteren kom je heel ver. Gedurende het hele draaiproces ben ik beschikbaar en vaak ook op locatie aanwezig. Als je met een gevoelig project bezig bent geweest, zit je taak er niet op als je klaar bent met filmen. Als de serie wordt uitgezonden bel ik een of twee dagen na de uitzending altijd even op: hebben jullie het gezien? Wat vonden jullie ervan? Ook dat hoort erbij.’

etalage

Dit interview is onderdeel van de wintereditie 2022 van de VPRO etalage. Lees verder door op een van onderstaande afbeeldingen te klikken.