Het gaat hier om clickclickclick.click, een nieuwe online ervaring waarin elke klik betekenis heeft. Klik je op de grote groene knop in het midden van het scherm en zo ja, hoe lang, hoe vaak? Laat je de cursor er links of rechts van rusten? Of doe je helemaal niet rustig aan, maar ga je druk met de knop slepen en je browser aanpassen? Clickclickclick.click volgt op de kunstinstallatie WE ARE DATA en behandelt op eenzelfde ludieke, maar toch ook serieuze manier thema’s van big data en privacy.
Na ongeveer tien minuten weet de stem het zeker. Mijn drukke klikgedrag, ‘competitief en irrationeel’, kan maar één ding betekenen: man. Gewoon door mijn muis te bewegen heb ik al veel meer over mijzelf verteld dan ik vooraf had bedacht – of misschien zelfs wilde.
‘Iets waar de VPRO mee kwam,’ vertelt Roel Wouters van Studio Moniker, dat zich namens het Medialab op het vervolgproject stortte, ‘is het feit dat de mensen in de Kalverstraat gefilmd en geprofiled worden en dat daarop de etalage wordt aangepast. Dat is iets wat maar weinig mensen weten, dat is echt een hele handel en daar dragen wij aan bij zonder daar toestemming voor te geven. In een grotere context heb je het dan over big data en het feit dat elke beweging die wij als consumenten maken waarde heeft.’
‘WE ARE DATA is daarbij een fysieke installatie, die dus ook maar voor een beperkt aantal mensen beschikbaar is,’ vult compagnon Luna Maurer aan. ‘Wij wilden diezelfde thema’s echter naar meer mensen uitdragen en kozen daarom voor een webbased aanpak.’
‘Mensen weten natuurlijk wel dat ze online voor een groot deel gevolgd worden,’ gaat Roel verder, ‘maar het feit dat eigenlijk elke beweging die je op je computer maakt, dat die gemonitized zou kunnen worden—‘
Luna: ‘—dat daar betekenis aan gekoppeld kan worden.’
Roel: ‘Of een analyse op losgelaten kan worden, dat leek ons leuk om op een simpele en luchtige manier te thematiseren.’
Luna: ‘Ik ben zelf eigenlijk best internetbewust, maar ben toch ook heel vaak verbaasd dat, nadat ik iets heb bekeken op een website, ik een seconde later meteen gepersonaliseerde advertenties krijg.’
Toen ik net een foto van jullie kantoor maakte met mijn telefoon, kreeg ik gelijk een melding van Google Maps. Of ik die foto niet wilde toevoegen.
Luna: ‘Eng, he. Vind ik ook hoor. Je voelt dat alles verbonden is, dat alles gewoon meteen een groter plaatje maakt van jou als persoon.’
Roel: ‘Het is aan de ene kant eng en aan de andere kant natuurlijk ook gewoon de voortschrijding van de technologie. Het is heel makkelijk om daar bang voor te zijn, maar die ontwikkeling is ook iets heel bijzonders.’
Luna: ‘Het is ook niet dat we zeggen dat het de verkeerde manier is, het is meer het laten zien. Wat wij doen is ook juist een beetje grappig: we maken gebruik van een stem, een soort psycholoog die eigenschappen gaat toekennen aan gedrag dat eigenlijk nergens over gaat. Beweeg je je muis snel of naar rechtsonder, dat betekent niets, maar tegelijkertijd hebben wij er iets van gemaakt dat het wel betekenis heeft.’
Roel: ‘Dat is ook meteen de beschrijving van het project: alles wat we doen heeft betekenis of kan betekenis krijgen.’
Luna: ‘Daarbij hebben we er expres voor gekozen om de inhoud weg te laten. Je krijgt alleen een groene button en verder niks. Je krijgt geen foto, geen andere laag waarmee je wat kan, er is eigenlijk helemaal niets. En daarop word je alsnog helemaal geanalyseerd.’
Roel: ‘De stem blijft daarbij nog redelijk op de oppervlakte, maar dat betekent dat je juist gaat denken: wat bedoelt 'ie hier nou mee?’
Luna: ‘Je maakt de analyse zelf.’
Roel: ‘Het slaat daarbij om in een soort game, waarin je juist alle mogelijke dingen die je kunt doen met je browser gaat doen om verder komen in het spelletje.’
Inderdaad: ondertussen rijg ik de achievements aan elkaar. Drie keer klikken op de button, het scherm vergroten, stilstaan voor een minuut, noem het maar op. Wat is daar allemaal de bedoeling van?
Roel: ‘We zijn nu een paar minuten bezig: het punt dat je de meest simpele dingen al hebt gedaan. Dan is het best wel moeilijk om nog op nieuwe dingen te komen. De achievements helpen om te bedenken welke kanten je allemaal op kan gaan. Op een gegeven moment is het ook leuk dat het wat moeilijker wordt, dat moet ook bij zo’n game. Maar in een week kun je hem uitspelen, hoor.’
En dan?
Roel: ‘Dat is een verrassing.’
over studio moniker
Designstudio Moniker komt uit Amsterdam en richt zich in eigen woorden op de vraag ‘hoe we technologie gebruiken en het onze dagelijkse levens beïnvloedt’. Ze maakten zo onder andere de interactieve muziekvideo Out of Line, een experimentele ode aan de cursor in Pointer Pointer en combineerden voor de Anti Selfie Club het zwarte vlak van Malevich met zelfportretten.
Roel Wouters: ‘Veel bedrijven die met technologie werken, die zijn heel snel en heel erg bezig met het moment en de toekomst. Die kijken naar het nieuwste van de nieuwste en die willen ze uiteenzetten. En wij hebben heel erg het gevoel dat we op de geschiedenis leven, op het werk van anderen, van de mensen die ons voor zijn gegaan. Waar andere technologie georiënteerde studio’s vooral erg naar voren willen en op een soort heel positieve manier geloven in engineering, zijn wij denk ik wat reflectiever. Dan kun je makkelijker Malevich aan selfies koppelen.’