Hoe maak je van een traditioneel paleis een moderne publiekstrekker? Hansje Quartel volgde de onvrijwillige omschakeling een jaar lang in de 2Doc 'Paleis Het Loo'.

Yasmin Wegman
kijk nu op 2Doc

Het is 2012 en er wordt flink bezuinigd in Nederland. Paleis Het Loo in Apeldoorn krijgt minder subsidie en zal het roer om moeten gooien. Het bestuur zou alles het liefst laten zoals het is. Maar de bezoekersaantallen moeten toenemen en de inkomsten groter. Aan de slag dus. Maar hoe? Hoe vind je de balans tussen de authentieke uitstraling van een paleis waar koningen en koninginnen hebben gewoond, en een eigentijdse attractie die voldoende publiek trekt om uit de rode cijfers te blijven?

In de 2Doc Paleis Het Loo krijgen we een kijkje achter de schermen. Er wordt een nieuwe, jongere directeur aangesteld. Kunstconservator Paul Rem, bekend van zijn verschijningen in talkshows als De Wereld Draait Door, probeert het door onder meer een sigarenstompje van Churchill in de collectie op te nemen. Het paleis organiseert prinsessendagen voor meisjes. Maar zal dit helpen om publiek te trekken en een eigentijdse uitstraling te krijgen?

Documentairemaakster Hansje Quartel zit het bestuur, de medewerkers en de vrijwilligers van het paleis dicht op de huid tijdens hun zoektocht naar modernisering. Volgens haar is de documentaire een portret van karakteristieke mensen. Ze wijden hun leven aan het paleis op het moment van een omschakeling van een traditionele, misschien zelfs wat naïeve instelling, naar een paleis dat een nieuwe weg inslaat. Hansje Quartel: 'Ze waren nog niet rijp voor de commerciële wereld.'

'het paleis is nog steeds het paleis'

Zijn ze nu, drie jaar later, wel rijp voor die commerciële wereld? Het paleis is heel wat prinsessendagen, tentoonstellingen en een directeur verder. We blikken met directeur Michel van Maarseveen terug op de documentaire en vragen hem hoe het nu met het paleis gaat.

'Goed,' is het antwoord van de directeur. 'Het Paleis is nog steeds het Paleis.' Wat volgens hem anders is, is de aandacht voor het publiek. Meer evenementen, de prinsessendagen die in de film naar voren komen hebben een belangrijkere rol gekregen. 'Het Paleis is eigenlijk gewoon gemoderniseerd en eigentijdser geworden, met behoud van de goede elementen.' De tuinen zijn vernieuwd, en de website, want 'die was nog uit het stenen tijdperk.' Het paleis kan daarom meer inkomsten genereren uit de bezoekers: van 2 miljoen euro in 2012 naar 4 miljoen in 2013 en 2014. Gedwongen ontslagen zijn er niet gevallen, zegt hij. ‘De mensen uit de documentaire werken er allemaal nog, behalve dan degenen die met pensioen zijn gegaan. En er zijn nieuwe mensen bij gekomen.’ Dat is te zien aan de cijfers. Aan salarissen wordt nog ongeveer evenveel uitgegeven.

De directeur weet wel waar de verbetering door komt: 'Het komt ook in de film naar voren, dat is ook duidelijk, dat toen ik daar aantrad er een andere wind is gaan waaien. Ik werd bijna als een soort messias afgeschilderd.'

In Paleis Het Loo is ook te zien dat niet iedereen meteen onder de indruk was van de directeur. Niek ten Kate, coördinator behoud, zei: 'De mensen verwachten te veel. Ze zeggen: "oh, zo'n geweldige man." Het zijn alleen maar superlatieven. Daar krijg ik altijd een beetje pijn in mijn voeten van.'

Volgens Hansje Quartel toont haar film de openheid en het wat naïeve karakter van het bestuur; van een tijd die achter hen ligt. Want terwijl Het Loo moet bezuinigen zien we hoe de directeur een nieuwe keuken in zijn directeurshuis krijgt. Hij zou wel graag een magnetron willen, en ook zes gaspitten. De bezoekers pikten dit ook op volgens Maarseveen: 'De zes pitten, ja, die heb ik nog wel vaak te horen gekregen. Het zijn er overigens vijf geworden.'

experience

Ondanks, of dankzij de openheid, vindt Maarseveen de documentaire te eenzijdig: 'Alles wat gefilmd wordt is natuurlijk waar. Maar er is nog een ander Paleis Het Loo. Het is gewoon een heel normaal bedrijf.'

Zien we dat Paleis Het Loo in de documentaire? De documentaire toont vooral een portret van mensen die hun hart hebben gegeven aan het paleis, die alles willen behouden. Het zijn excentrieke mensen, wat een karikaturaal portret oplevert. Voor zowel de regisseur als de directeur van Het Loo toont het een tijd die ver achter hen ligt. Een bezoek aan Het Loo brengt nu een Paleis met een roze vormgeving, een vernieuwde website, tentoonstellingen over Grace Kelly en Sisi. In Paleis Het Loo is de worsteling met 'experience' te zien. Een conservator vertelt in de documentaire dat ze dat willen vermijden: 'Je kan een hoop experience hebben, maar dan moet je naar de Efteling gaan.'

Op de vraag of Paleis Het Loo drie jaar later toegegeven heeft aan de druk om een 'experience' te worden antwoordt Maarseveen: 'Nee, experience vind ik wat goedkoop. Het is wel echt een ervaring.'

meer