'Bemoei je er niet mee, zorg dat je je geld krijgt, en ga er in vredesnaam nooit naar kijken'. Laatste column van Jean-Paul Franssens over de verfilming van zijn novelle De Wisselwachter.
10.00-11.00: De weduwe van Janmaat wil eerherstel voor haar man Hans Janmaat, de ex voorman van de centrum democraten. De policitoog Joop van Holstein over dit verzoek. Nederlanders worden steeds dikker zo werd afgelopen week bekend. We worden steeds dikker maar we willen zograag slank zijn. Een gesprek met mode-historicus José Teunissen over de geschiedenis van dik en dun en ons slankheidsideaal. De column van de schrijver Jean-Paul Franssens N.a.v. de berichtgeving van de AIVD dat Jihad-strijders in ons land worden gerekruteerd een gesprek met de arabist Hans Jansen en de godsdiensthistoricus Piet Leupen over de geschiedenis van de Jihad. 11.00-12.00: De Nederlandse spoorwegen hebben de advertentie van een Maria-figuur met een geschoten bloedend konijn van de kerstcampagne van de Dierenbescherming geweigerd te plaatsen. Wilbert Schreurs, reclame-historicus over religieuze symbolen in de reclame en de controverses die dat oproept. Een reportage over de tentoonstelling 'De geschiedenis van de mijnarbeid in Nederland', onderdeel van de manifestatie ‘Vanuit de ondergrond’. In het kader van 100 jaar DSM een uitgebreid programma over de geschiedenis van de mijnindustrie. De Staatsmijn Emma/Hendrik ging in november 1973 dicht. Twee fotografen, Nol Pepermans en Frans Welters, hebben de laatste week vastgelegd. En aandacht voor het boek ‘Kennis, kunstjes en kunnen, kermis: de wondere wereld van glans en glitter’. Marja Keyser is één van de auteurs van een artikel uit het boek ‘Menagerieën op de kermis: oorsprong van circus en dierentuin’. 11.25 Spoor terug: Dwangarbeid in Polen "In deze ongelukkige positie, waarin wij, Nederlandse Burgers, door dezen oorlog geraakt zijn, wenden wij ons na lange tijd aan de Beopdragende onzer land hier in Polen. .Wij zijn met 31 man, an 28.11.46 hier in het Lager Jaworzno, door het Consulaat voor eventuele ontslaging uit die Krijgsgevangenschap naar Holland opgeschreven. Op onze ontslaging wachten wij al sinds 5 maanden, zonder dat zich die poorten voor ons openen. Onze positie verslechterd zich van Dag tot Dag, zodat wij alles proberen willen om vrij te komen. Die nood heeft ons zover gedreven, op dezen weg verbinding met U te zoeken. In de hoop, antwoord van U te ontvangen, sluiten wij onze schrijven. Alle Nederlandse Burgers uit het Lager Jaworzno" Deze in slecht Nederlands geformuleerde zinnen waren de aanleiding voor het historische tweeluik Dwangarbeid in Polen. Het briefje lag in het archief van de Missie Willems, een Nederlandse repatriëringsmissie die na de Tweede Wereldoorlog drie jaar lang in Polen op zoek is geweest naar achtergebleven Nederlanders. Niet alleen joden en politieke gevangenen uit de concentratiekampen en verplicht tewerkgestelden waren in Polen terecht gekomen, maar ook vrijwillig vertrokken kolonisten en de zogenaamde `wapendragers’, Nederlanders in Duits uniform, vrijwillig of gedwongen door de Nazi’s. Na de bevrijding van Polen waren de kolonisten en wapendragers de belangrijkste groep Nederlanders die nog niet naar Nederland waren teruggekeerd. In augustus 1946 vertelde een te repatrieren Nederlandse SS-er in Warschau, dat er in de kolenmijnen van Zuid Polen nog een aantal Nederlanders krijgsgevangen werd gehouden. Prompt werden de verschillende kampen bezocht en de Nederlanders genoteerd. Toen volgde het lange wachten: door tegenwerking van de Poolse regering en omdat de Nederlandse justitie wilden vermijden “dat Nederlanders of voormalige Nederlanders onnoodig door bijzondere gerechtshoven of tribunalen naar Nederland worden overgebracht, waar zij slechts het aantal der armlastigen zouden vergrooten..." duurde het uiteindelijk twee jaar voordat een klein aantal van de 31 zich in het briefje noemende Nederlanders, naar Nederland konden terugkeren. Meer dan een halve eeuw later praten een drietal wapendragers (waarvan er een vrijwillig in Duitse dienst was gegaan en twee verplicht werden een uniform aan te trekken) openhartig over hoe ze in het Duitse leger terecht kwamen, hoe ze door de Russen gevangen werden genomen en in krijgsgevangenkampen werden vastgehouden, hoe ze daarna gedwongen werden om in de Poolse kolenmijnen te werken en hoe ze uiteindelijk weer in Nederland terugkwamen. INFO: -‘Kennis, kunstjes en kunnen, kermis: de wondere wereld van glans en glitter’- Johanna Jacobs (red.), isbn 90 5875 052 3, uitg. SUN -Tentoonstelling 'De geschiedenis van de mijnarbeid in Nederland', Centre Céramique, Avenue Céramique 50, Maastricht, t/m 28/1/2002 Vanuit de Ondergrond: http://www.sg.unimaas.nl