Deze week in OVT o.a. 'roofkoning' Willem III, de tevreden roker, een tentoonstelling over Franco in Barcelona en de joodse jodenverraadster Ans van Dijk.
Tevreden roker; Nucleaire dreiging; De column van John Jansen van Galen; Franco nog fouter dan gedacht; Willem III.
Vanaf deze maand moeten pakjes sigaretten en pakjes shag van plaatjes met afschuwelijke aandoeningen worden voorzien om de roker te ontmoedigen. Het nieuwste gebod past in een traditie van ondermijning van de rookbereidheid van de burger door de overheid. En toch blijft de roker roken en blijft aan de sigaret een ijzersterk imago van stoerheid en fierheid hangen. Een uitgelezen moment, kortom, om de geschiedenis van de sigaret, de roker en de overheid te bespreken. Friso Schotanus beschreef de zegetocht en ondergang van de sigaret in het boek ‘De beste sigaret voor uw gezondheid’. De auteur is te gast.
‘Kernwapens de wereld uit, om te beginnen uit Nederland.’ Zo klonk de slogan uit de jaren zeventig. Ondertussen liggen er nog steeds Amerikaanse kernwapens opgeslagen in het plaatsje Volkel, ook al heet het officieel dat Nederland ‘geen atoomwapens heeft’. Deze week debatteerde de Tweede Kamer over een mogelijk verbod op kernwapens. Dit naar aanleiding van een zogenoemd burgerinitiatief van Pax Christi. Maar hoe zit het eigenlijk met het vaderlandse kernwapenbeleid in tijden van vernieuwd nucleair gevaar van kleine en grote atoomstaten? ‘Wij kijken als konijnen in de koplampen als er een Russisch nucleair dreigement komt’, aldus historicus Elmar Hellendoorn. Een gesprek met Hellendoorn, die onlangs promoveerde op een onderzoek naar het Nederlandse nucleaire beleid in de jaren '50 en '60.
De column is deze week van John Jansen van Galen.
Dat generaal Franco misdaden tegen de menselijkheid pleegde tegen zijn eigen Spanjaarden in de jaren dertig is inmiddels gemeengoed. Maar dat hij actief fout was in de Tweede Wereldoorlog en op allerhande manieren Hitler en ook Mussolini hielp, is minder algemeen bekend.In Barcelona is momenteel een grote tentoonstelling te zien over Franco in de Tweede Wereldoorlog. Correspondent Lex Rietman bezocht de expositie en doet verslag.
Willem III is, naast de stamvader van de dynastie en van ons volk Willem van Oranje, misschien wel de beroemdste en belangrijkste Oranjetelg uit de geschiedenis. En dan hebben we het niet over de negentiende-eeuwse schuinsmarcheerder koning Willem III, maar over de stadhouder Willem III. Deze Willem leefde van 1650 tot 1702. Hij dankt zijn faam aan twee dingen. Hij redde het vaderland toen het in het rampjaar 1672 reddeloos, redeloos en radeloos was (en was wellicht betrokken bij de moord op de gebroeders De Witt); en hij wist door een gelukkig huwelijk en door een invasie zichzelf op te werken tot koning van Engeland. Laatstgenoemde gebeurtenis voltrok zich in het jaar 1688 met de zogeheten Glorious Revolution.Historicus Machiel Bosman schreef een boek over Willem III, en noemde dit boek ‘De roofkoning. De auteur komt uitleggen waarom hij deze Oranje van deze eretitel voorzag.
De Maliebaan spreekt; Ans van Dijk; Het Spoor Terug: Asiel gezocht, deel 2.
Het was maar een klein stukje Nederland, in Utrecht op de Maliebaan, waar zich als ware de hele Tweede Wereldoorlog in een notendop afspeelde. De NSB, de SS en de Sicherheitsdienst zaten er; maar ook mevrouw Tellegen, boegbeeld van het verzet, en kardinaal De Jong, die in z’n eentje opstond tegen de bezetter, hadden er hun hoofdkwartier. In de week van 4 en 5 mei zendt de NPO van zondag tot en met vrijdag de zogenoemde Maliebaanmonologen uit. In elke aflevering komt een bekende of onbekende foute of goede Nederlander van toen aan het woord, gespeeld door een acteur. Een korte vooruitblik met Erik Snel van het Utrechts Theatergezelschap Aluin, die de monologen verzorgen.
Eerst hielp ze andere joden aan onderduikadressen. Na haar arrestatie door de Duitsers werd ze de meest tragische en schijnbaar weerzinwekkendste verraadster uit de oorlog. Zij wees haar eigen mensen aan, om haar eigen huid te redden, zij werd een zogenoemde ‘V-vrouw’, werkzaam op het Bureau Joodse Zaken om ondergedoken Joden op te sporen. Het leverde haar na de oorlog de doodstraf op, die ook voltrokken werd. Maar had hoedenverkoopster Ans van Dijk eigenlijk wel een keus? Historicus Koos Groen reconstrueerde haar oorlogsverleden en schreef ‘Een prooi wordt jager. De zaak van de joodse verraadster Ans van Dijk’. De auteur is te gast.
Nederland positioneert zichzelf graag als gastvrij en tolerant land. We vingen de Hugenoten immers met open armen op en de Joodse gemeenschap mocht zo maar synagogen bouwen. Maar klopt dat beeld nog wel, als we kijken naar de ontvangst van onze vluchtelingen? Wat zijn de moeilijkheden waar politici mee te maken hebben en hadden en hoe hebben de vluchtelingen het ervaren in Nederland? Deel 2 van een tweedelige serie. Deze documentaire van Laura Stek maakt deel uit van het online project De Asielzoekmachine.