VPRO Tegenlicht
TTIP: Recht van de sterkste
Het voorgenomen vrijhandelsverdrag tussen de VS en Europa (TTIP) leidt tot zorgen over het Europese zelfbeschikkingsrecht. Volgens minister van handel Liliane Ploumen zou TTIP in 2016 al werkelijkheid kunnen worden; de onderhandelingen zijn in volle gang. Als de EU het handelsverdrag ratificeert, vrezen critici dat Noord-Amerikaanse normen en waarden ten aanzien van (voedsel-)veiligheid, arbeidsrechten en consumentenrechten zwaarder zullen gaan wegen. Geeft Europa aangaande belangrijke collectieve verworvenheden en burgerbescherming niet zijn zelfbeschikkingsrecht op? Het onderdeel in het handelsverdrag dat het meeste ter discussie staat is ISDS, het 'investor-state dispute settlement', op basis waarvan bedrijven de wetten en regels van een land kunnen aanvechten als die hun investeringen kunnen schaden. Dat stelt multinationals in staat om democratisch genomen besluiten en bestaande nationale rechtspraak te omzeilen. Om te begrijpen wat de gevolgen daarvan kunnen zijn ging VPRO Tegenlicht naar Canada, dat één van de meest aangeklaagde landen ter wereld werd nadat het een handelsverdrag met de VS had afgesloten. Kan dat ook in Nederland gebeuren? Minister van Economische Zaken Henk Kamp (VVD) sluit ondanks verzet niet uit dat er in Nederland nog naar schaliegas zal worden geboord. De Brits-Koreaans econoom Ha-Joon Chang vraagt zich af wat vrijhandel anno 2015 precies inhoudt. Er is tussen de VS en de EU immers allang een grotendeels vrij verkeer van goederen met weinig tariefmuren. Dus welk belang dienen het omstreden TTIP en ISDS eigenlijk? En in dienst van wíe of wát staat het recht als het gaat om internationale investeringsarbitrage? Het recht van de sterkste?