MEIKE: Wanneer voelde u zich voor het laatst bespied?

ALEID WOLFSEN (Autoriteit Persoonsgegevens): Oei. Nou, dat was eigenlijk toen ik hier net kwam werken.

VOICE-OVER

MEIKE: Dit is Aleid Wolfsen, de voorzitter van de Autoriteit Persoonsgegevens. Het interview waar ik zo lang naar uitgekeken heb. Gewapend met een enorme lijst vragen ging ik naar Den Haag.

ALEID WOLFSEN: Toen ontdekte ik dat ik mijn tv niet privacyvriendelijk genoeg had ingesteld. Dus dat degene, mijn provider in algemene termen, kon zien wanneer ik wat keek en ook wanneer ik wat stilzette en terugkeek. Dat had ik niet helemaal goed ingesteld. Dus dacht ik: dat is toch wel verrassend. Ik zit hier nietsvermoedend thuis met gesloten gordijnen spannende televisie te kijken en mijn provider kan precies meekijken met wat ik zie.

VOICE-OVER

MEIKE: Gelukkig, wij bij Trees zijn dus niet de enigen die zich bespied voelen. Maar ter zake. Want ik ben hier natuurlijk vooral omdat ik meer te weten wil komen over het toezicht op onze privacy door deze autoriteit. Aleid Wolfsen begint met een college over zijn organisatie. Hij legt me uit dat ze de toezichthouder zijn. Nu kijken ze nog naar de huidige wet: de Wet Bescherming Persoonsgegevens. Maar vanaf 25 mei gaat volgens hem alles veranderen. Je hebt er al uitgebreid over kunnen horen in de laatste redactie, nummer drie in deze reeks. 25 mei gaat namelijk de nieuwe Europese privacywet in, de Algemene Verordening Gegevensbescherming, de AVG. Aleid vertelt me over een van de belangrijkste veranderingen voor hen.

ALEID WOLFSEN: Wij doen nu eigenlijk, als je het een beetje huiselijk zegt, doen we alleen iets met tips of klachten van mensen als het grote groepen mensen betreft, wij het verschil ook kunnen maken. En het om maatschappelijk belangrijke thema's gaat. Dus betekent dat we met heel veel dingen niks doen. En met heel weinig dingen wel wat. En straks doen we met alles iets.

MEIKE: Wat lastig daaraan is, is dat heel veel mensen vaak niet weten dat gegevens over hen verzameld worden. Dus mensen wisten niet dat er camera's in de reclamezuilen op de stations zaten. Mensen wisten niet dat Eindhoven een living lab is. Als ze daar uitgaan op Stratumseind, dat ze gevolgd worden. Of mensen wisten niet dat er een camera van blowUP op het hoteldak staat aan de overkant. Dat maakt het dan toch heel lastig om daarvanuit te gaan?

ALEID WOLFSEN: Ja dat klopt. En daarom blijven we ook spontaan onderzoek doen. Maar wij zijn natuurlijk wel afhankelijk van tips en meldingen. En wij gaan straks ook meer natuurlijk naar buiten. Ja, je moet het wel zien. Dat is waar. Daar hebt u gelijk in. Als mensen heel stiekem, verborgen, onrechtmatig met je data omgaan. Ja, dat moet wel worden ontdekt door iemand. Dat kan door ons worden ontdekt. Dat kan door iemand worden ontdekt die ons erover tipt. Van: pas op, ga daar eens kijken. Of dat kan door iemand worden ontdekt van wie de data worden verwerkt. Ik word gefilmd of ik krijg een mailtje, onaangekondigd. Of ik.. data van mij zijn gelekt. Daar hebt u gelijk in. Maar dat geldt altijd voor alles. Dus dat blijft ingewikkeld.

MEIKE: Maar als we naar de onderzoeken kijken: weet u zo hoeveel onderzoeken jullie per jaar doen? Hoeveel hebben jullie er in 2017 bijvoorbeeld gedaan?

ALEID WOLFSEN: Zeg ik even uit mijn hoofd. Kijk ik even met een schuin hoofd naar mijn medewerker. Volgens mij rond de 200 onderzoeken staat in ons jaarverslag.

MEIKE: Ik heb het hier liggen ook. Even kijken, dit is die van 2016. Deze is van 2017. Dus 200 onderzoeken. Dus dat zijn onderzoeken en uit jullie zelf en naar aanleiding van meldingen?

ALEID WOLFSEN: Ja. Klopt.

MEIKE: Vindt u dat voldoende? 200?

ALEID WOLFSEN: Nou, dat is het aantal wat we hebben gedaan met de mensen die we hebben. En dat is nooit genoeg. Maar ja. Dus, elke organisatie is altijd ‘onderbemenst’. Zo ook wij.

VOICE-OVER

MEIKE: Ik pak de papieren van de jaarverslagen er nog eens bij. Er staat een productietabel in, oftewel: wat ze dat jaar allemaal gedaan hebben. Die zie je nu in de Trees-app. En als je zin en tijd hebt om het hele jaarverslag door te spitten, dan vind je de link in het i’tje. Wat me opvalt in die tabel is het stukje over ‘sancties’. Ik vraag Aleid Wolfsen waarom er bij de boetes alleen maar nullen staan.

ALEID WOLFSEN: We kunnen nu alleen een boete opleggen als we eerst gewaarschuwd hebben. En dan moet er sprake zijn van opzet of grove schuld. Gelukkig is dat vaak niet het geval.

MEIKE: En daarom heeft u geen boete opgelegd?

ALEID WOLFSEN: Ja. Daarom leggen we… waarschuwen we wel bijvoorbeeld. We hebben naar aanleiding van datalekken ook heel vaak gewaarschuwd. En dan, mensen verbeteren hun gedrag. Gelukkig. Dat is precies wat we beogen natuurlijk. En mensen moeten zich daar niet in vergissen. Maar straks vervalt die drempel om een boete op te kunnen leggen. Dus dat je pas een boete kunt opleggen bij opzet of grove schuld. Die drempel valt weg. Fout is fout. Dus daarom ben ik er zeker van dat er straks altijd wat met onze onderzoeken wordt gedaan. Omdat dat gevolgd kan worden... of opgevolgd zal worden, door boetes. Ja het is heel spijtig. Dat het af en toe zal moeten. Maar dat zal ook gebeuren.

VOICE-OVER

MEIKE: Weet je nog dat ik onderzoek deed naar Exterion – die van de camera’s in digitale reclamezuilen op de stations? En dat de Autoriteit Persoonsgegevens helemaal niks wilde vertellen, zelfs niet of ze onderzoek deden? Nou, de voorzitter durft er wel wat opener over te zijn.

ALEID WOLFSEN: Ja. Dat loopt nog omdat daar de discussie is: worden daar persoonsgegevens verwerkt ja of nee? En we zijn wat krap bemenst dus het duurt wat lang. Misschien wel iets te lang. Maar we proberen dat wel voor 25 mei ook af te ronden. Want iedereen zal snappen dat je zomaar in de openbare ruimte.. daar kan de overheid filmen - politie en justitie. Maar een private partij mag u en mij zonder onze instemming niet zomaar filmen in de openbare ruimte.

MEIKE: En in dit geval: ik heb dus onderzoek gedaan naar een ander bedrijf: blowUP. De vragen heb ik ook eerder al aan jullie voorgelegd. Jullie gaven toen aan: de uitslag van het onderzoek naar Exterion komt eraan. Dat moeten we eigenlijk even afwachten. Wat het lastige daaraan is, is dat wat Exterion doet niet hetzelfde is als wat blowUP doet. Exterion zet de beelden meteen om in data. Daarom is de discussie ook zo moeilijk. Zijn het persoonsgegevens of niet als het meteen omgezet wordt? In het geval van blowUP zijn het camerabeelden, die ook live meegekeken kunnen worden, die opgeslagen kunnen worden. Er wordt ingezoomd waardoor mensen echt herkenbaar in beeld kunnen komen. Dus dat maakt het heel erg lastig als de uitkomst van het onderzoek er dadelijk is. Dan hoeft dat bedrijf daar niet per se iets uit te leren omdat het een ander voorbeeld is.

ALEID WOLFSEN: Nee. Wij hebben dit bedrijf hebben we niet onderzocht inderdaad. Maar in het algemeen kan ik er wel over zeggen.. Dat als je op straat loopt en je wordt zomaar gefilmd. dan mag dat in beginsel niet. Punt. Tenzij je toestemming voor hebt gegeven. Of het onderdeel is van een contract. Of er een wet onder ligt. En een wet is vaak voor overheden. dus politie mag dan camera's zetten in de openbare ruimte in het kader van veiligheid. Als dat niet het geval is, dan mag het niet. Punt.

MEIKE: Nou, dat is allemaal niet het geval hier. Maar wat betekent dat dan voor de Autoriteit Persoonsgegevens. Wat kunnen jullie dan met zo'n zaak doen?

ALEID WOLFSEN: We hangen alles nu een beetje rond die 25e mei omdat het dan voor ons allemaal veel makkelijker maakt om ergens tegen op te treden. Dus als na 25 mei dit gedrag wordt vertoond, filmen in de openbare ruimte zonder toestemming, dan is er een vrij simpele methode om daartegenop te treden.

MEIKE: Hoe dan?

ALEID WOLFSEN: Dat kan zijn dat iemand een klacht bij ons inlevert. Die gaan we dus onmiddellijk behandelen ook. Of we gaan spontaan dat soort bedrijven aanschrijven en zeggen: u moet hiermee stoppen.

MEIKE: Maar in dit geval. Ik leg het hier voor u neer. Dit is een vrij duidelijke casus. U zegt het ook. Dit mag niet. Waarom kunt u dan niet gewoon zeggen: dit is iets wat we gaan onderzoeken? Of hier gaan we op handhaven? Waarom bent u daar dan terughoudend in?

ALEID WOLFSEN: Nou, omdat we in het algemeen terughoudend zijn om via de media te communiceren over concrete bedrijven. Dus we gaan niet zeggen tegen bedrijf X zoals tegen bedrijf Y: we gaan tegen u optreden. Het is veel chiquer, veel netter, veel zorgvuldiger, om dat naar het bedrijf direct te doen. Dus het feit dat ik hier nu niks over zeg wil nog niet zeggen dat we er niks aan doen.

MEIKE: Dat vroeg ik me nog af: u zegt: we kunnen dadelijk meer, he, onder die nieuwe wet. Gaat u ook kritischer zijn? Vorig jaar in de zomer zijn een aantal uitspraken door een rechter geweest. Die u hebben teruggefloten dat u niet genoeg heeft gehandhaafd of niet kritisch genoeg bent geweest.

ALEID WOLFSEN: Ja, klopt niet helemaal. Klopt wel dat we.. omdat we gewoon.. eerlijk: te krap bemenst waren, konden we niet alles oppakken. En daar heeft de rechter een paar keer van gezegd: hier moet je wel wat mee doen. En ook terecht.

VOICE-OVER

MEIKE: Het gaat om ieder geval drie rechtszaken, vorig jaar. In één maand werd de Autoriteit drie keer op de vingers getikt. Ze zouden niet genoeg hebben opgetreden in een zaak over de afvalpas van de gemeente Arnhem, over zorgverzekeraars die medische persoonsgegevens in declaraties verwerkten en over de Nederlandse Zorgautoriteit die niet zorgvuldig genoeg om zou zijn gegaan met medische persoonsgegevens.

ALEID WOLFSEN: Waar gewerkt wordt gaan dingen mis. Vinden we ook heel fijn dat een rechter daar kritisch mee kijkt. We hopen alleen wel dat straks niet of nauwelijks voorkomt dat de rechter gaat zeggen tegen ons: dit had u moeten onderzoeken, hebt u niet gedaan. Omdat wij straks onder die nieuwe verordening.. moeten we alles onderzoeken. Gaan we ook doen.En als dan de rechter zegt: u hebt iets terzijde gelegd wat u had moeten onderzoeken. Dan zijn we fout bezig.

MEIKE: Ik hoop dat ik over een jaar weer langs mag komen. U belooft veel. U gaat alles doen. Alle klachten worden in behandeling genomen.

ALEID WOLFSEN: Als we natuurlijk wel daar de voldoende mensen voor krijgen. En als we natuurlijk worden overspoeld door klachten dan zal elk normaal denkend mens ook snappen dat dat je dat niet allemaal kunt verwerken. Tenzij je er heel veel mensen bij krijgt. Waar staat die burgers anders? Tegen zo'n machtige overheid? Tegen zo'n groot bedrijf? Dat past dan ook bij dat we daar voldoende middelen voor krijgen. Daar zijn we zeer van afhankelijk. Maar ik vertrouw er wel op dat dat gaat gebeuren.

MEIKE: Hoeveel klachten mogen er per dag binnen komen dat u het aankunt?

ALEID WOLFSEN: Poeh. We hebben schattingen gemaakt. Even uit mijn hoofd doen. Die houden rekening met aantallen klachten 8-9-10 duizend klachten per jaar.

MEIKE: Gaan we kijken of dat gaat lukken allemaal. Dank u wel voor uw tijd in ieder geval. U moet weer door naar de volgende afspraak he? Drukke agenda..

VOICE-OVER

MEIKE: Ik had nog veel meer willen vragen, maar de tijd is helaas op. Voorzitter Aleid Wolfsen geeft dus toe dat ze niet overal aan toe kwamen, omdat ze te klein zijn. Hij verwacht wel veel verbetering na 25 mei, omdat ze dan met meer mensen zijn en meer bevoegdheden hebben. Ik vraag me af of je met 140 mensen het hele land af kunt gaan, alle bedrijven en overheidsinstellingen kunt controleren en 10.000 tips kunt onderzoeken. En die tips moeten dus van ons komen, oplettende burgers. Terwijl we waarschijnlijk vaak bespied worden zonder dat we het weten. Dus, als je wel wat weet, laat het weten aan de Autoriteit Persoonsgegevens. Want het fijne is wel dat de Autoriteit straks verplicht is om wat te doen met je tips. Maar wacht dus even tot de 25e.

VOICER OVER MEIKE: Hm. Hij geeft wel toe dat er ergens een camera van hen op het plein staat, gericht op het scherm. Zodat ze kunnen kijken of het scherm het nog wel goed doet. En zo kunnen ze ook screenshots maken om aan adverteerders te laten zien hoe mooi hun campagne geworden is. Maar waar precies die camera precies staat volgens hem niet relevant. Hij zegt nog: “Wat wij doen is aantoonbaar volgens de regels.” Nou, dat is fijn. Maar voor ik dat geloof zie ik eerst graag dat bewijs. Wouter belooft me wat screenshots te sturen. Maar voor ik die krijg, ontvang ik eerst opeens andere post.                                        

MEIKE: Hoi ik kom kijken of er post is voor Trees. Hebben wij al een eigen vakje? In overige. Eén enveloppe, zag ik. Deze. Oh yes, Meike van Roosmalen, dat ben ik. Dank je wel. Verder volgens mij niks nee.

MEIKE: Ok, ik ga nu de brief open maken. Er zitten twee foto’s in.                                                                                             

VOICE OVER MEIKE: Ik vertel je nu niet precies wat er op die foto’s staat, om mijn bronnen te beschermen. Die moeten om verschillende redenen anoniem blijven. Belangrijk is: ze zijn betrouwbaar. Uit de informatie van die bronnen komt een consistent verhaal naar voren. Het verhaal dat ik je nu vertel.                     

MUZIEK

VOICE OVER MEIKE: Wat me opvalt op de foto’s is dat ze haarscherp zijn. Van veel betere kwaliteit dan wat je altijd in Opsporing Verzocht ziet. Ik zie mensen echt goed herkenbaar in beeld. Terwijl ze niet recht voor de camera staan maar aan de overkant van het plein, zo’n 50 meter verderop. Er is flink ingezoomd. Het zijn dus geen gewone beveiligingscamera’s. Dit is dus het eerste bewijs dat blowUP wel degelijk professionele camera’s gebruikt.

Dit bewijs is niet het enige dat ik heb. Via meerdere onafhankelijke bronnen begrijp ik dat de camera’s op het hoteldak en onder het Rotterdamse scherm van zeer goede kwaliteit zijn en dus mensen herkenbaar in beeld kunnen brengen. De camera’s worden via internet bestuurd. Medewerkers van blowUP kunnen inloggen.

Het is jammer dat ik je de foto’s niet kan laten zien. Ik weet inmiddels dat er overal camera’s hangen, maar toen ik deze foto’s zag schrok ik toch wel een beetje. Je kan wel echt herkenbaar in beeld komen. En nu ik weet hoe makkelijk blowUP de camera’s kan besturen, maak ik me toch wel zorgen. Ik heb het NH Hotel, waar de camera op het dak staat, heel vaak gevraagd waarom er eigenlijk een camera op hun dak staat. Maar ik heb nog steeds geen reactie gekregen.                                                    

MUZIEK

VOICE OVER MEIKE: Nou, ik ben wel lekker veel aan het woord. Maar ja, dat kan niet anders met anonieme bronnen die niet geïnterviewd kunnen worden.                                               

MUZIEK

VOICE OVER MEIKE: Maar goed. Weer naar blowUP. De beloofde screenshots heb ik namelijk nooit gekregen en als ik bel krijg ik Ernst Vos aan de lijn. De baas. Want Wouter is op vakantie. En Ernst vertelt me ineens dat er inderdaad een camera op het hoteldak staat. Dus toch. Terwijl Wouter glashard ontkende dat er een camera stond en er zou volgens hem speciaal voor die foto een fotograaf het dak op geklommen zijn.

Ernst vertelt me dat ze niet alleen het scherm maar ook het hele plein filmen om een ‘overall drukteplaatje’ te maken. Om me gerust te stellen dat ze niks verkeer doen, stuurt ie me een screenshot van wat de camera ziet, van slechte kwaliteit. Kijk nu in je Trees-app. Als ik alleen dit had gezien had het me wel gerustgesteld. Met deze kwaliteit is het onwaarschijnlijk dat je iemand kunt herkennen. Maar ik weet inmiddels wat die camera echt kan zien.

VOICE OVER MEIKE: En deze Ernst heeft het niet alleen over dat het scherm in beeld is, maar ze zouden er ook een ‘overall drukteplaatje van het plein’ mee maken. Ze brengen dus inderdaad mensen in beeld. Via Whatsapp stuurt Ernst me een screenshot. Vanaf het Amsterdamse hotel.Kijk met me mee in de app. Dit zogenaamde bewijs zou me misschien wel hebben gerust gesteld. Alleen het scherm is in beeld en de kwaliteit is slecht, dus je zou er niemand op kunnen herkennen. Maar ik weet inmiddels beter. En er is nog meer…

MUZIEK

VOICE OVER MEIKE: Want ik kom er achter dat blowUP een ander bedrijf ook toegang heeft gegeven tot de camerabeelden. Dat is Kinetic, een mediabedrijf dat met die beelden analyses heeft gemaakt van de voorbijgangers. BlowUP gaf dus de inlog weg. De beelden zijn zelfs een (paar?) keer opgeslagen op een externe harde schijf, zodat Kinetic ze makkelijker kon analyseren. Dit bevestigt Kinetic ook als ik het hen vraag

Kinetic maakte ook gebruik van zogenoemde wifi-grabbers. Met dat apparaat vangen ze een signaal van je telefoon op en kunnen zo meer informatie over je verzamelen. En volgens mijn bronnen worden die wifi-grabbers nog steeds gebruikt. Terwijl de Autoriteit Persoonsgegevens eerder in een uitspraak heeft gezegd dat dit verboden is.Weer iets om blowUP naar te vragen. Ik vraag om een echt interview. Ook omdat ze me steeds tegenstrijdige informatie geven.                  

MUZIEK

VOICE OVER MEIKE: Ik pluis de wet uit om erachter te komen of het nou tegen de regels is wat blowUP allemaal doet. Ik kom veel begrippen tegen als onrechtvaardig belang en juridische grondslag en zo. Tijd om een echte deskundige hier naar te laten kijken.                                               

RODNEY HAAN: De naam is Rodney Haan. En ik werk voor het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid.                                         

VOICE OVER MEIKE: Dat is een instituut, betaald door het ministerie van Justitie en Veiligheid, gericht op het veiliger en leefbaarder maken van ons land. En Rodney is hier adviseur op het gebied van cameratoezicht.                                                                                                          

MEIKE: Als dit bedrijf bij jou zou komen als adviseur.. Wat zou je advies dan zijn?

RODNEY HAAN: Doe het niet. Althans, mijn eerste vraag zou ook nog eens zijn: op basis waarvan wil je dat? Natuurlijk snappen wij dat men zegt: wij willen dit benutten voor onze reclameuitingen en partners waaraan wij gekoppeld zijn. Dat begrijp ik. Dat is logisch. De vraag is ook: heb je dan toestemming van die betreffende mensen om ook die beelden te verwerken, ja of nee? En die toestemming ontbreekt. Dus daarom zou ik zeggen: nee, dat moet je dus niet doen.                                                                                         

MEIKE: Dat is dus stap één: toestemming. En dat wordt door blowUP duidelijk niet gevraagd. Ik heb nergens op het Rembrandtplein een bordje gezien. En die camera hangt nou ook niet echt op een plek dat iedereen kan zien dat ie gefilmd wordt. En door wie. En waarvoor. Terwijl in de wet staat dat je ondubbelzinnig toestemming moet geven.

RODNEY HAAN: Als de mensen herkenbaar in beeld gebracht worden mag dat niet.

MEIKE: Dus als je naar de wet kijkt, dan mag je je eigen goederen, dus je huis of auto filmen ter beveiliging, maar dan mag je niet de rest van de publieke ruimte meenemen. Dus als je die regel toepast op wat blowUP doet. Dan mag het niet wat ze doen.

RODNEY HAAN: Als je die regel één op één toepast dan mag het niet. Maar het zou wel kunnen als je zegt: we zetten er een camera op, maar we maken de personen die daar lopen onherkenbaar. Dus op het moment dat je gaat blurren of op een andere wijze onherkenbaar maakt wat voor mensen daar rondlopen. Dan is dat misschien een grijs gebied maar dan is dat in die zin wel geaccepteerd. Dan zit je dus met de vraag: in hoeverre, en dat weet ik niet op afstand, maar wat gaan deze mensen doen met mijn gegevens? Ik loop daar dus met mijn partner. Leuke dag in Amsterdam. Hartstikke gezellig. En ik word op beeld gezet. En de vraag is: wat wordt met die beelden gedaan? Dan zit je dus in de persoonlijke levenssfeer te rommelen van die betreffende personen die daar lopen. En dan moet je echt een reden voor hebben, een basis, een verantwoording, waarom je dat doet. Wat ik al zei: bij mijn weten is die er niet. Dus als je strikt juridisch gaat kijken: nee, dan mag het niet.                                              

VOICE OVER MEIKE: Rodney Haan legt het me goed uit: alleen een gemeente mag een camera ophangen in de publieke ruimte. Wil je dat als bedrijf, dan moet je daar een wettelijke basis voor hebben. En die is er eigenlijk nooit. En als je dat toch wil, dan moet je bij de Autoriteit Persoonsgegevens toestemming vragen. Die kijkt dan met je mee of het wel mag wat je wil.

MUZIEK

MEIKE: 20 meter, nou dit zal zo’n 40-50 meter afstand zijn, ongeveer denk ik.

VINCENT BÖHRE: Hmm hmm.                                                                               

VOICE OVER MEIKE: Voor de zekerheid leg ik het voor aan nog een andere deskundige. Jurist Vincent Bohre van belangenvereniging Privacy First, die je aan het begin al even hoorde.. We zitten achter zijn computer omdat ik hem via Google Maps het beste kan laten zien waar die camera’s nou precies staan. Ik leg hem wat officiële teksten met wet- en regelgeving voor.

MEIKE: Nu had ik zelf al proberen te achterhalen: wat zijn nou de regels, voldoen zij hieraan? Nou kwam ik al op de site van de Autoriteit Persoonsgegevens. En zij zeggen: “Persoonsgegevens mogen slechts worden verzameld door welbepaalde uitdrukkelijk omschreven gerechtvaardigde doeleinden.” En over dat gerechtvaardigd zeggen ze dan: “Dit houdt in dat het belang van de verantwoordelijke redelijkerwijs aanleiding dient te geven om de persoonsgegevens voor de omschreven doeleinden te verwerken.” Nou, kan ik met voorstellen dat dit bedrijf zegt: dit zijn voor ons gerechtvaardigde doeleinden.

VINCENT BÖHRE: Ja, dat zeggen de meeste bedrijven. Dat is hun standaard excuus voor al dit soort dingen. Dat zij daar zogenaamd een gerechtvaardigd belang bij hebben. Maar dat moet wel worden afgewogen tegen de privacybelangen van mensen. Dat zijn grondrechten en die wegen zwaarder dan de commerciële belangen van bedrijven. Ja, in onze optiek is het in strijd met privacywetgeving. Maar er zijn hier eigenlijk meerdere wetten van toepassing. Het gaat niet alleen om de privacywetgeving. Het gaat hier ook bijvoorbeeld om het wetboek van strafrecht. En dat werkt in dit geval misschien nog wel sterker.

MEIKE: Want het is strafbaar wat ze doen?

VINCENT BÖHRE: Ik vermoed van wel ja. In het wetboek van strafrecht staat een bepaling dat heimelijk cameratoezicht verboden is. En wat hier gebeurt is eigenlijk een vorm van heimelijk cameratoezicht.

MEIKE: De Autoriteit Persoonsgegevens is de toezichthouder in ons land. Zit die hier voldoende bovenop?

VINCENT BÖHRE: Denk eigenlijk van niet. Hoe dat komt weet ik niet. Al jarenlang zien wij een tendens bij de Autoriteit Persoonsgegevens dat ze bepaalde grote kwesties niet oppakken. Of onvoldoende oppakken. En dit is er ook een als je het mij vraagt. Want dit speelt natuurlijk niet alleen bij dit bedrijf denk ik, deze camera en deze locaties. Waarschijnlijk speelt het op meer locaties in Nederland. En dan pik je nu even deze eruit, maar dat is natuurlijk een voorbeeld van een breder fenomeen. Dan is het denk ik toch aan de Autoriteit Persoonsgegevens om daarop in te grijpen om een voorbeeld te stellen. Als je dit willens en wetens doet op deze manier.

VOICE OVER MEIKE: Natuurlijk heb ik ook de Autoriteit Persoonsgegevens gevraagd wat ze hiervan vinden. Ze reageren per mail. Ze vinden het een boeiende kwestie, maar durven nog geen standpunt in te nemen. Gelukkig heb ik over een paar dagen een interview met ze dus dan ga ik het nog een keer proberen.                                                                                     

MUZIEK

VOICE OVER MEIKE: Mijn gevoel klopte dus: wat blowUP doet mag niet. Als ik weer bel met het billboardbedrijf krijg ik development digital director Wouter weer aan de lijn. Degene die ontkende dat zij uberhaupt een camera op het hotel hebben staan. Ik confronteer hem daarmee. En nu ontkent hij zelfs dat hij het ontkend heeft.

MUZIEK

VOICE OVER MEIKE: Aan een echt interview wil hij niet meewerken. Wel stuurt blowUP me nog een schriftelijke reactie per mail. Die kun je teruglezen in de app, maar ik vertel je nu de belangrijkste dingen. Ze bevestigen dat ze netwerkcamera’s hebben, die zijn verbonden met het internet en live te bekijken. Maar die in Rotterdam staat niet aan volgens hen. Maar hoe ik het nu begrijp, bestaat er niet zoiets als het uitzetten van zo’n camera, want je kunt natuurlijk altijd inloggen. Tenzij ze nu ineens de kabels hebben doorgeknipt.

Verder zeggen ze nu geen beelden op te slaan. Maar ze geven wel een fout toe, namelijk dat ze het andere bedrijf, Kinetic, de inloggegevens van hun camera in Rotterdam hebben gegeven. Maar, zeggen ze: “blowUP media heeft nimmer willens en wetens buiten de wet om willen opereren. Wel zijn wij ons ervan bewust dat het destijds uitgevoerde onderzoek volgens de kennis van nu wellicht op een andere wijze zou worden uitgevoerd. Wij hebben inderdaad camera’s die technisch gezien individuen herkenbaar in beeld zouden kunnen brengen, maar hebben dit nooit gedaan en doen dit nu ook niet.”                       

MUZIEK

VOICE OVER MEIKE: Hm, dus toch. Maar blowUP blijft vaag over wat ze nu op dit moment precies doen en ze antwoorden ook niet meer op mijn vragen. Maar het punt is: ze kúnnen inzoomen met die camera’s, ze kúnnen live meekijken, ze kúnnen de beelden opslaan. Misschien doen ze het niet nu. Maar het gaat erom dat het wel kan.

MUZIEK

VOICE OVER MEIKE: BlowUP vraagt geen toestemming en filmt dus heimelijk. Ze filmen de publieke ruimte en daarbij kunnen mensen ook nog goed herkenbaar in beeld komen. En dan hebben ze ook nog eens beelden opgeslagen en naar een ander bedrijf doorgeschoven. Terwijl dat dus allemaal niet mag.

MUZIEK

VOICE OVER MEIKE: Hiermee wil ik ook een groter probleem aankaarten. Je kunt aan dit verhaal zien dat iedereen gewoon overal een camera kan ophangen. Dat moet je misschien wel melden bij de Autoriteit Persoonsgegevens, maar als je dat niet doet weten ze ook niet.. Dus ja…

Maar over dat toezicht ga ik het de volgende keer hebben, want ik ga langs bij de Autoriteit voor een interview. En misschien kunnen wij hen wel een handje helpen? Check het i’tje, rechts boven in je Trees-app. Daar vind je nog veel meer achtergrondinformatie. Rodney Haan van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid heeft nog een verzoek.

RODNEY HAAN: Beste burger, hou je ogen en oren vooral open. En kijk om je heen. Kijk, er zijn heel veel camera’s in iedere stad te vinden. Dat is meestal van de gemeente. Gemeentelijke cameratoezicht. Wordt ook netjes aangegeven met bordjes. Dus daar hoef je echt niet voor de bellen, melden of mailen. Maar zorg ervoor dat je goed kien blijft, echt scherp bent, op wat er gebeurt met jouw gegevens.