Technologie heeft een enorme impact op het menselijk leven. Dat is natuurlijk geen nieuws. Maar een grote groep wetenschappers vreest voor een zogenaamde 'technologische singulariteit'; een voorspelling dat kunstmatige intelligentie en technologie exponentieel verbetert en uiteindelijk de maatschappij (en mensheid) overneemt. Het klinkt als een post-apocalyptische sciencefictionfilm, maar het feit is simpel gezegd dat onze technologie slimmer wordt dan onszelf. Maar wat nou als dit al is gebeurd?

We zullen moeten wennen aan het idee dat we gaan samenleven met machines die slimmer zijn dan wij. Hoe doe je dat? En wat is het gevolg voor hoe we naar onszelf kijken, naar onze menselijke aard? In het zesdelige De volmaakte mens gaat Bas Heijne in gesprek met topwetenschappers en grote denkers om een antwoord te zoeken op die vraag.

In deze aflevering voorspelt filosoof Nick Bostrom dat er nog deze eeuw machines zullen worden ontwikkeld die onze denkkracht ver zullen overtreffen. Hij ziet een toekomst waarin superintelligente systemen zich niets meer van de mens aantrekken – en ons misschien wel gaan overheersen.

Technologie heeft steeds meer invloed op ons leven en het lijkt inmiddels een levensbehoefte waar we niet meer zonder kunnen. De Tegenlicht-aflevering "Mens in de machine" onderzoekt hoe de mensheid de controle kan houden over kunstmatige intelligentie. 

Vooral hoogleraar computerwetenschappen Stuart Russell overtuigt je al snel dat kunstmatige intelligentie ondertussen wel iets meer is dan een simpel trucje. Hij vraagt zich af: 'Hoe houdt een minder intelligent wezen een veel intelligenter wezen in de hand?' Is kunstmatige intelligentie de ultieme test voor de mensheid? De toekomst zal het uitwijzen.

de impact

Even weer terug naar de realiteit, denk je misschien. Maar weet je wat de impact is die technologie nu al heeft op onze sociale dagelijkse leven? Meer dan dertien miljoen Nederlanders zijn momenteel actief op één of meerdere social media. Dat is tachtig procent van de Nederlandse inwoners, en dit aantal lijkt elk jaar te stijgen.

Sterker nog, er zijn ondertussen zelfs klinieken die mensen kunnen helpen met hun internet- of social media-verslaving. Het internet biedt immers een mysterieuze allure om je online te presenteren als een ‘verbeterde’ versie van jezelf. In de Tegenlicht-aflevering "Perfect me" zie je dat het verschil tussen hoe we er virtueel en in het echt uitzien steeds groter wordt. Hoe ga je de competitie aan met je geïdealiseerde, digitale zelf?

"Perfect me" onderzoekt wie er (online) bepaalt wat mooi is en laat deskundig zien in hoeverre filters en bewerkte foto’s doorbloeden tot de realiteit. Zo vertelt influencer Kasia Dolkowska over haar vele plastische chirurgie-behandelingen, en haar chirurg versterkt haar verhaal door te vertellen over cliënten die naar hem toe komen om de ‘betere’ versie van henzelf te worden.

Zijn cliënten laten hierbij selfies zien met een filter eroverheen met de vraag of ze door plastische chirurgie bewerkt kunnen worden tot deze ‘perfecte’ foto. Welk schoonheidsideaal hoort bij de nieuwe geglobaliseerde, digitale samenleving?

Wil je meer zien? Kijk dan hier de hele uitzending van "Perfect me".

de neppers

Filters, en daarbij beeldmanipulatie lijkt met de groei van technologie te evolueren tot nieuwe vormen. Denk aan deepfakes waarin elk persoon nagemaakt kan worden door middel van kunstmatige intelligentie. Onderzoek heeft aangetoond dat deepfake-technologie één van de meest gevaarlijke vormen van criminaliteit zal worden in de toekomst.

Zondag met Lubach bespreekt concrete filmpjes van deepfakes die niet meer van echt te onderscheiden te zijn: van Kim Kardashian tot Mark Rutte zie je hoe ontzettend makkelijk het is om iemand volledig na te maken. Hoe kunnen we straks fictie van de realiteit onderscheiden?

Volgens Lubach doen we er goed aan daar er nu al met z’n allen goed over na te denken. Om zijn punt kracht bij te zetten haalt hij Gabon aan, waar het gerucht van een deepfake-filmpje van een president mede heeft geleid tot een staatsgreep.

(artikel gaat door onder video en kader)

Wil je meer weten over deep fakes? Lees dan hier over waarom bijna alle deepfakes pornografisch zijn en wat je kunt doen als je in zo’n filmpje terechtkomt. Of luister Future Shock waarin Tom Dobber politieke deepfakes onderzoekt en de consequenties daarvan. Ook een tip: de aflevering Deep Fake News over de groeiende (en schadelijke) impact van deep fakes op onze maatschappij.

(artikel gaat door onder dit blok)

Technologie heeft steeds meer invloed op ons leven en het lijkt inmiddels een levensbehoefte waar we niet meer zonder kunnen. De Tegenlicht-aflevering "Mens in de machine" onderzoekt hoe de mensheid de controle kan houden over kunstmatige intelligentie. 

Vooral hoogleraar computerwetenschappen Stuart Russell overtuigt je al snel dat kunstmatige intelligentie ondertussen wel iets meer is dan een simpel trucje. Hij vraagt zich af: 'Hoe houdt een minder intelligent wezen een veel intelligenter wezen in de hand?' Is kunstmatige intelligentie de ultieme test voor de mensheid? De toekomst zal het uitwijzen.

maakbaar geweten

Nog zo'n vraag: is technologie ‘slecht’ voor de mens? Het probleem met deze stelling is dat er geen kwaad schuilt in technologie, maar in de intentie waarmee het door de mens wordt ontwikkeld en gebruikt.

In de driedelige podcastserie Het maakbare geweten doen Ruben Pest en Robin van Gelder op speelse wijze onderzoek naar hoe ons geweten werkt en of we daar invloed op kunnen uitoefenen. Kun je het geweten bijvoorbeeld niet beter uitbesteden? Aan God, de regering of een superrobot? Die vraag bespreken ze in onderstaande aflevering met gewetensexpert Frans Schalkwijk.

Zal technologie ons tot slaaf maken? Op dit moment heeft de mensheid beschikking tot een zeer krachtige technologie die wereldwijd levens redt, mensen bij elkaar brengt en informatie in een oogwenk mijlenver transporteert. Besef je echter dat we dezelfde technologie ook gebruiken om grappige kattenfilmpjes te bekijken, liken en verspreiden. Misschien zullen die toekomstige en onheilspellende doemscenario's dus reuze meevallen.

over Mo Jouhri

Mo Jouhri (29) studeert Media & Cultuur aan de UvA en heeft eerder geschreven voor de Volkskrant. In 2020 deed hij mee aan de VPRO Dorst Pitch, waaruit de documentaire Making a Mocro: Op zoek naar Killer Kamal voortkwam. Daarin neemt hij je, samen met zijn broertje Ayoub, mee in de zoektocht naar de controversiële rapper Killer Kamal en legt de vooroordelen bloot die er bestaan over Marokkaanse jongeren.