Facebook en Google bepalen in steeds grotere mate onze nieuwsvoorziening. Geert-Jan Bogaerts maakt zich zorgen.

Ik weet niet hoe het met u is, maar ik ben dezer dagen verslaafd aan Nate Silver, de opiniepeiler onder de opiniepeilers. Dagelijks publiceert hij updates over de polls die zich uitspreken over de Amerikaanse verkiezingen. En omdat ik wakker kan liggen van de mogelijkheid dat Donald Trump president wordt, zoek ik bij hem vooral bevestiging van Trumps slinkende kansen.

Ik ben niet de enige die zich afvraagt hoe het in godsnaam mogelijk is dat deze vrouwenhatende racist zo populair is. Een begin van het antwoord wordt gegeven door een blik op mijn Facebookpagina. Vanwege langdurig verblijf in Indiana, een staat in het Middenwesten van de VS, heb ik er een behoorlijke hoeveelheid Amerikaanse FB-kennissen; en Indiana is een van de meest fanatieke Republikeinse staten. Ook mijn Facebookvrienden stemmen overwegend op Trump.

‘The mainstream media & HRC are trying to make Trump seem like a monster! And he's just the opposite, he loves our country & wants the best for it & its citizens!’

Een typische uitspraak zoals ik die op mijn tijdlijn tegen kan komen – HRC staat overigens voor Hillary Rodham Clinton. 152 likes maar liefst, van iemand die normaal gesproken blij is met elke post die meer dan vijf likes krijgt. En het probleem is, zoals Thomas Ricker overtuigend beschrijft in The Verge, dat deze mensen hun informatie voor het overgrote deel ook van Facebook afhalen.

Make VPRO Great Again

filter bubble

Een typisch voorbeeld van wat in de internet-literatuur bekend staat als ‘filter bubble’ – Facebook schotelt ons alleen maar berichten voor die aansluiten op wat wij interessant vinden. En FB maakt die keuze op basis van wat we aanklikken; niet alleen op Facebook zelf, maar ook op allerlei andere sites waar Facebook-like- en deelknoppen op te vinden zijn. Het leidt ertoe dat we nauwelijks meer geconfronteerd worden met afwijkende meningen.

Zo’n filter bubble is niet alleen ernstig omdat die de veelbesproken kloof in de samenleving versterkt, maar ook omdat die bedrijven als Facebook en Google onevenredig veel macht geeft over de informatie die u en ik te zien krijgen. De mogelijkheid die Thomas Ricker oppert (een automatische factchecker die alarmbellen doet afgaan als er evidente onjuistheden op FB worden geplaatst) klinkt aardig, maar verandert weinig aan de machtspositie van Facebook.

Ook Arjen Lubach maakt zich druk om de machtspositie van Facebook. Bekijk meer Zondag met Lubach op vpro.nl/zml.

informatie-monopolie

Google gebruikt zijn informatie-monopolie al actief: het bedrijf bestookt mensen die het ervan verdenkt om zich bij IS te willen aansluiten met links naar video’s en teksten die IS-propaganda ontkrachten. Opnieuw – geen weldenkend mens kan hiertegen zijn, maar we moeten ook de ogen niet sluiten voor de gevaren hiervan.

Google en Facebook zijn geen traditionele en serieuze mediabedrijven die traditionele journalistieke waarden als onafhankelijkheid en objectiviteit hoog in het vaandel voeren. Zij werken met algoritmes die uiteindelijk vooral tot doel hebben om zoveel mogelijk clicks te genereren; hoe meer muisklikken, hoe hoger de winst. Media als de Volkskrant, NRC, NOS of VPRO daarentegen mikken weliswaar op hoge bezoekcijfers, maar zij weten ook dat hun geloofwaardigheid uiteindelijk staat of valt met hun betrouwbaarheid.

En met de mate waarin zij erin slagen de filter bubble te doorbreken. Hun publiek te verrassen met andere inzichten, met nieuwe ideeën, en het te confronteren met opinies die misschien tegendraads zijn, maar op zijn minst aan het denken zetten.

Geert-Jan Bogaerts

Geert-Jan Bogaerts is afdelingshoofd Digitaal van de VPRO. Voor een nieuwe reeks Berichten uit de nieuwe wereld bericht hij tweewekelijks over innovaties binnen de omroep en technologische trends en ontwikkelingen die hij signaleert daarbuiten. Hij breekt uit zijn eigen filter bubble met een bezoek aan breitbart.com of drudgereport.com.

meer van het medialab