Ons land is overvallen door een 'vluchtelingenstroom', zo zegt de overheid. Maar hoe kan dat eigenlijk? Het vluchtelingenvraagstuk is toch al minstens een halve eeuw oud, zo niet ouder? Is er wellicht sprake van een weeffout in onze opvang? Teuntje Vosters, die werkt aan een proefschrift over de Europese vluchtelingenopvang, is te gast.

OVT columniste Nelleke Noordervliet vertelt over haar onlangs verschenen nieuwe boek: Het wonder van Rotterdam. Een boek vol herinneringen aan de stad waarin zij in 1945 geboren werd en opgroeide, toen er een nieuwe stad ontstond, opnieuw opgebouwd na 'Het bombardement'. Een ander Rotterdam dan dat van haar ouders. Maar het is ook een boek over een andere tijd: van klassenbewustzijn, van rooms versus rood, van nauwelijks geparkeerde auto’s in de straat en op praktisch iedere hoek een sigarenboer die zijn rokertjes verkocht.

Dat er buitenlanders met hun vreemde talen aan de keukentafel zaten, was voor Loes Hegger als kind de normaalste zaak van de wereld. Net als bidden voor het eten. Af en toe moest de slaapkamer tijdelijk afgestaan worden aan de bezoekers, bijna allemaal uitgetreden priesters.

Want als je in de jaren vijftig van de vorige eeuw uit het ambt van priester trad, zeker in katholieke landen, was je in één klap alles kwijt. Reden voor de ouders van Loes – haar vader was zelf zo’n ex-priester – een toevluchtsoord te stichten voor deze mensen: Villa de Wartburg. Met Loes Hegger praten we over het boek Villa de Wartburg dat ze hierover schreef.

Ooit stond Groningen bekend als de graanschuur van Europa. Vooral vlak onder de Dollard lag vruchtbare zeeklei waar je perfect graan op kon telen. Als je daar nu door rondrijdt, zie je nog altijd de grootse boerderijen van de rijke herenboeren van weleer in het landschap staan. Eén nazaat van zo’n herenboer, Gert Noordhoff, blaast de Graanrepubliek nu nieuw leven in: met de terugkeer naar oude soorten graan zoals emmer en eenkoren en met samenwerkingen met bakkers en brouwers. Gert Noordhoff is te gast, en brengt bier en brood mee.

Ze staat op geen enkel familieportret en niemand in de familie lijkt meer van ene overgroottante Roelfina te weten. Er rest slechts een witte grafsteen met een verkeerd gespelde naam, op een vergane Chileense begraafplaats. Als arm weesmeisje uit Groningen reisde Roelfina rond 1900 de wereld rond en kwam via Zuid-Afrika en Texas, uiteindelijk in de Chileense wildernis terecht. Wie was ze? En hoe kwam de jonge Groningse in al deze vreemde oorden?

Het waren vragen die historicus en journalist Dirk Wolthekker bleven bezighouden, toen hij hoorde van het bestaan van deze mysterieuze zus van zijn overgrootvader. Hij besloot op zoek te gaan naar de antwoorden  en haar achterna te reizen. In het boek Verre Verwachtingen - Het bewogen emigratieavontuur van een weesmeisje uit Groningen vertelt hij haar verhaal. Dirk Wolthekker is te gast.

OVT zendt uit vanuit een barak in het Oost-Groningse Kamp de Beetse, dat bekend stond als ‘de Hel van Jipsinghuizen’. Hier werden tussen 1924 en 1939 werkeloze  mannen heen gestuurd als onderdeel van de zogeheten werkverschaffing. In ruil voor een schamel stukloon verrichtten de mannen keihard werk: met een schop spitten ze de woeste heide een meter diep om, om zo de onvruchtbare grond gereed te maken voor landbouw. De hele week verbleven ze in het kamp, om alleen op zaterdagmiddag en zondag naar huis te mogen.

Wie had het megalomane plan bedacht om hier duizenden Groningers te werk te stellen? Hoe ervoeren de arbeiders dit werk? Welke ideeën over armoede, ledigheid en arbeid dreven het project, en hoe leven die ideeën nog altijd voort? Te gast zijn Cees Stolk, schrijver van De hel van Jipsinghuizen, en Suzanna Jansen, auteur van Het pauperparadijs.

Het harde arbeidersbestaan bezongen in Groningse blues door Bert Hadders en Joshua ten Doornkaat.

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

In de aanloop naar de uitreiking van de Libris Geschiedenis Prijs 2021 op 31 oktober, bespreekt een van onze boekrecensenten elke week een kanshebber op de prijs.

Deze week werpt Bart Funnekotter een blik op Erasmus, dwarsdenker. Een biografie van Sandra Langereis.