Tweets van NCTV-analist Abels over Omtzigt ‘ontoelaatbaar’

‘Omtzigt is een solist zonder bindend talent’, twittert Paul Abels aan zijn bijna 3.000 volgers. Al jaren voorziet Abels de dingen die Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt (CDA) doet of zegt - of die anderen over hem zeggen - van negatieve commentaren. Op 28 oktober 2015 bijvoorbeeld schrijft hij over een Tweet van Omtzigt: ‘Ja hoor. De meester van het complotdenken roert zich weer.’ 

Voor wie veel tijd op Twitter doorbrengt klinkt dit niet meteen opzienbarend. Snedige commentaren op de politieke actualiteit zijn immers de brandstof waarop het platform draait. Maar @PaulHAMabels is niet zomaar een twitteraar. Hij is bijzonder hoogleraar ‘Governance of Intelligence and Security Services’ aan de Universiteit Leiden. Ook werkt hij – en dat maakt het saillant – voor de NCTV, de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid. Jarenlang was Abels de leider van de analyse-afdeling, het hart van de NCTV.

De NCTV is onder meer verantwoordelijk voor de beveiliging van politici en maakt een inschatting van de ernst van bedreigingen aan hun adres. Ook Kamerlid Omtzigt kreeg daar de afgelopen jaren mee te maken. Hij werd in augustus 2020 op straat in Den Haag belaagd door demonstranten tegen de coronamaatregelen. Hij had beveiliging nodig toen hij onderzoek deed naar de moordaanslag op de journaliste Daphne Caruana Galizia op Malta. Ook deed Omtzigt in opdracht van de Raad van Europa onderzoek naar corruptie in verschillende landen.

Toen Omtzigt zich afgelopen zomer kandidaat stelde voor het lijsttrekkerschap van het CDA mengde Abels zich in de strijd met tweets als: ‘Omtzigt laat in één optreden bij Op1 zien waarom hij geen CDA-leider moet worden.’ En: ‘Een solist pur sang die een fractie moet leiden. Recept voor mislukking.’ En: ‘Hij ontbeert elke vorm van charisma of leiderschap.’
 
Enkele dagen voor de eindronde tussen Omtzigt en Hugo de Jonge, die Omtzigt met 49,3% van de stemmen op het nippertje verloor, twitterde Abels: ‘Wanneer maakt Omtzigt bekend dat hij zich terugtrekt?’ En: ‘Als je zo’n achterstand hebt moet je je verlies nemen en de partij niet langer verdelen.’ Ook noemde hij Omtzigt iemand die ‘geen leider is, stroef communiceert en niet kan samenwerken’ en ‘een ongeleid projectiel dat irritatie wekt en verhoudingen schaadt’.

Argos legde de tweets van Abels over Omtzigt voor aan Wim Voermans, hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden. Voermans zegt dat de uitlatingen van Abels niet te verenigen zijn met zijn functie bij de NCTV, juist ook vanwege de verantwoordelijkheid van de NCTV bij het beveiligen van politici en het inschatten van de risico’s die politici lopen. ‘Abels overtreedt hiermee waarschijnlijk de juridische grenzen die aan vrijheid van meningsuiting van ambtenaren zijn gesteld; zeker gaat hij over de grenzen van het betamelijke.’

Ook Kamerlid Michiel van Nispen (SP) zegt dat Abels zijn boekje te buiten is gegaan. ‘Ik vind deze uitlatingen ontoelaatbaar. Ik ben voor een ruime vrijheid van meningsuiting, ook van ambtenaren, maar iemand die op een hoge plek zit bij de dienst die verantwoordelijk is voor het inschatten van dreigingen en de noodzaak van beveiligingsmaatregelen bij politici kan er niet zomaar lelijk op los twitteren óver politici. Omdat het analyseren van de veiligheidssituatie volstrekt onafhankelijk en objectief moet gebeuren, zonder aanzien des persoons. Daarom is het totaal ongepast dat hij zich op deze manier uit over een volksvertegenwoordiger.’

Het is niet de eerste keer dat Abels uit de bocht vliegt. Afgelopen dinsdag ondervroeg de Tweede Kamer minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid over de NCTV, naar aanleiding van een artikel dat afgelopen zaterdag in NRC Handelsblad verscheen over ruzies binnen de - lange tijd door Paul Abels geleide - analyse-afdeling. Ook blijkt die afdeling burgers in de gaten te hebben gehouden met middelen en methoden die volgens de wet voorbehouden zijn aan de inlichtingendiensten. Minister Grapperhaus kondigde in de Kamer een disciplinair onderzoek aan naar Paul Abels, overigens zonder zijn naam te noemen. Kamerlid Van Nispen zegt dat hij hoopt dat de Twitter-uitingen van Abels over Omtzigt ‘betrokken zullen worden bij het disciplinaire onderzoek dat zal worden uitgevoerd.’ 

Abels heeft zijn account inmiddels op slot gegooid. In een reactie op vragen van Argos schrijft hij: ‘Ik mag er toch van uitgaan dat ik als politiek geëngageerd privépersoon het recht heb om mij op Twitter of anderszins te mengen in discussies met en over politici of politieke vraagstukken. Ik neem aan dat u met mij van mening bent dat vrijheid van meningsuiting een groot goed is, dat ook ambtenaren toekomt. Dat alles uiteraard binnen de grenzen die de wet stelt.’

Hoogleraar Voermans benadrukt de bijzondere verantwoordelijkheid die Abels heeft in het kader van (b)edreigingsanalyses van personen als leidinggevende bij de NCTV. 'Kamerlid Omtzigt behoort tot zijn zorggebied en is voorwerp geweest van dergelijke risico-analyses en daarmee verbonden beveiliging. Dan past het niet dat een ambtenaar publiekelijk vrij vergaande, politiek getinte uitspraken doet over het gedrag, of de opvattingen van Omtzigt. Dat is niet te rijmen met de functie en verantwoordelijkheden die Abels heeft als NCTV-ambtenaar.'
 
Een woordvoerder van de NCTV laat in reactie op vragen van Argos weten: ‘Er loopt een onderzoek, we doen geen verdere mededelingen.’