De eenkindpolitiek heeft gezorgd voor een mannenoverschot in China: er zijn zo'n 34 miljoen mannen 'te veel'. Volgens de Chinese traditie horen mannen met een minder succesvolle vrouw te trouwen. Dit zorgt er niet alleen voor dat de hoogopgeleide en goedbetaalde vrouwen overblijven, maar ook de laagopgeleide mannen blijven vrijgezel.

De vrouwen worden sheng nu genoemd, de ‘overgebleven vrouwen’. Zij zijn eind twintig en nog steeds niet getrouwd. Door het mannenoverschot krijgen de vrouwen steeds meer de touwtjes in handen in de datingwereld. Hierdoor wordt de Chinese relatiecultuur wel soepeler: het is steeds meer geaccepteerd als vrouwen kiezen voor hun carrière, en later settelen. Tegelijkertijd weten veel mannen geen raad met deze moderne geëmancipeerde vrouwen, en blijven liever vrijgezel.

Behalve de 'normale' huwelijksmarkten in China, is er ook een handel in schijnhuwelijken. Om vanaf het Chinese platteland naar de stad te verhuizen heb je een nieuwe hukou nodig: een soort paspoort dat bepaalt welke rechten je hebt. Dorpsbewoners krijgen een ander document dan stadsbewoners. Om als dorpeling dezelfde rechten te kunnen krijgen als een stedeling moet je succesvol zaken doen of werken voor de overheid. Een andere manier is door te trouwen met een stadsbewoner: met het huwelijkscertificaat kun je namelijk een nieuwe stads-hukou aanvragen.

Dit zorgt voor een handel in schijnhuwelijken. Voor duizenden euro’s stappen twee onbekenden in het huwelijksbootje. Na drie jaar, als de nieuwe hukou officieel geregeld is, scheiden de twee echtgenoten weer. In Peking trouwden in 2016 zo’n 22.000 koppels voor de tweede keer met elkaar, nadat ze een tijdlang met iemand anders getrouwd waren. Ten opzichte van 2014 is dat een stijging van 131 procent.

Niet alleen om in de stad een huis te kunnen kopen worden er huwelijken aangeboden. In de gaywereld van China is het niet ongewoon om een schijnhuwelijk aan te gaan. Hierbij trouwen een homoseksuele man en een lesbische vrouw met elkaar. Zo’n huwelijk wordt een xinghun genoemd, en er zijn verschillende redenen voor. Zo krijgt een kind pas een hukou als hij of zij door een geregistreerde vader en moeder wordt aangegeven. Een lesbische vrouw kan er bijvoorbeeld voor kiezen om met een (homoseksuele) man te trouwen en hem formeel gezien de vader van het kind te laten worden.

Er zijn ook veel homoseksuele Chinezen die een schijnhuwelijk aangaan om hun familie tevreden te stellen. Als een vrouw eind twintig is en nog niet getrouwd is wordt zij ten slotte gezien als ‘overgebleven vrouw’, en veel families zijn daar niet blij mee. Hetzelfde geldt voor ongetrouwde mannen. Een xinghun zou dan de oplossing kunnen bieden.

Als je dan getrouwd bent (zonder schijnhuwelijk), moet je de relatie natuurlijk in stand zien te houden. Nadat er in 2003 een nieuwe Huwelijkswet werd ingevoerd, werd het voor Chinezen makkelijker om te scheiden. In de tijd voor de nieuwe wet moest een koppel eerst toestemming krijgen van hun werkgever voor zowel het trouwen als een scheiding.

In de traditionele Chinese cultuur hoort een vrouw tegen haar man op te kijken, hem thuis te verwennen, en het huis schoon te maken. De cursussen tot ‘perfecte echtgenote’ gaan niet voor niets over wat je als vrouw moet doen om het je man zo gemakkelijk mogelijk te maken. Maar door de emancipatie van de vrouw zijn er steeds minder vrouwen die dit ondersteunen. De nieuwe wet heeft er dan ook voor gezorgd dat zij een slecht huwelijk niet zomaar meer accepteren.

Het aantal scheidingen in China is hierdoor in het afgelopen decennium verdubbeld: van 1,46 scheidingen per duizend inwoners in 2006 naar 3 scheidingen per duizend in 2016. Ter vergelijking: in Nederland was dat 2,1 per duizend inwoners in 2016.

Met deze scheidingsgolf bloeide ook de scheidingsbusiness op, helemaal sinds relatietherapeut een officieel beroep werd in 2007. Er gaat veel geld rond in de wereld van relatietherapeuten, bemiddelaars, en mistress hunters. Volgens een enquête van de Universiteit van Peking komt ontrouw in twintig procent van de Chinese huwelijken voor, zo meldt De Volkskrant. De bijvrouwen (of ‘tweede paar tieten’ in de volksmond) zijn naast huiselijk geweld de voornaamste reden dat vrouwen besluiten te scheiden van hun man. Tenzij zij kiezen voor het inhuren van een mistress hunter.

Ook bij huwelijken komen de gevolgen van de eenkindpolitiek terug: aangezien de meeste Chinezen geboren in de jaren ’80 en ’90 zijn opgegroeid zonder broers of zussen, hebben zij nooit goed geleerd om compromissen te sluiten. Hierdoor zouden zij sneller geneigd zijn om het huwelijk op te geven zonder tijd de investeren in relatietherapie of andere hulpmiddelen.

Toch probeert de Chinese overheid overhaaste scheidingen te voorkomen. Sinds 2018 krijgen stellen in verschillende steden een ‘scheidingsexamen’ voorgelegd voordat zij daadwerkelijk kunnen scheiden. In het examen worden vragen gesteld over het favoriete eten van hun partner, de verdeling van de taken in huis, en de hoogte- en dieptepunten in het huwelijk. Als het koppel goed scoort voor deze test krijgen zij een gratis bemiddelingstraject aangeboden om het huwelijk nog een kans te geven.

Het examen is meestal niet doorslaggevend bij de scheiding. Het zorgt er vooral voor dat de stellen herinnerd worden aan de mooie momenten van hun huwelijk, en op die manier beseffen waar ze een einde aan maken door te scheiden. Een andere manier waarop de overheid het scheidingspercentage probeert te verlagen is door een afkoelingsperiode van tussen de een en zes maanden te verplichten. Gedurende deze periode kan de scheiding ingetrokken worden door het koppel, of juist doorgezet worden als zij nog steeds achter hun keuze staan.

Door de grote druk om te trouwen stappen jonge koppels al in een vroeg stadium van hun relatie in het huwelijksbootje, om na een korte tijd alweer te scheiden. Chinezen worden eerst overspoeld met de vraag 'Ben je al getrouwd?', maar op latere leeftijd verandert dat in 'Ben je al gescheiden?' Misschien dat een 'afkoelperiode' voordat je het ja-woord geeft beter zou helpen om de Chinese scheidingsgolf tegen te gaan.