Welkom in het Symbioceen. Een tijdperk waarin het niet meer allemaal om de mens draait. Als we op deze aarde willen overleven, zullen we onze eigen levens drastisch moeten veranderen. In het huidige tijdperk, het Antropoceen, staat de natuur in het teken van het menselijk leven. Bovendien is het leven van de mens van grote negatieve invloed op die natuur. 

We moeten dus naar een tijdperk waarin we de natuur beschouwen als onze symbiont, als samenlevingspartner. Hoe zou die nieuwe levensstijl eruit kunnen zien? In deze catalogus vind je materialen en producten die ons kunnen vergezellen in dat symbiotische tijdperk. Laat je inspireren door wat nu al kan en wat ooit alledaags zal zijn.

In het Antropoceen wordt kleding nog gemaakt door kinderhandjes in China of Bangladesh. Reden te meer om de productie gewoon weer naar Nederland te halen. Volgens bio-kunstenaar Jalila Essaïdi bieden onze Nederlandse koeien een oplossing. Althans, ze leveren een goede grondstof: mest! Het mestoverschot is volgens Essaïdi geen probleem, maar een kans. Want mest is goud waard.

In 2016 begon ze haar zoektocht naar de beste manier om mest om te zetten in diverse materialen zoals bioplastic, maar ook textiel. Haar kleding is gemaakt van cellulose acetaat dat verkregen wordt uit de mest. Als het aan Essaïdi ligt, gebruiken we die mest overigens voor veel meer dan kleding. De mest kan namelijk ook gebruikt worden voor andere materialen, zoals papier en plastic. Wellicht een idee om niet alleen kleding, maar ook de kledingkast uit koeienmest te maken?

Waar sommige huizen nu bakken energie gebruiken door hennepteelt, zou het in de toekomst juist kunnen helpen bij energiebesparing. Hennep is na de oogst namelijk erg geschikt als isolatiemateriaal. Bovendien is het materiaal geluidsisolerend. Wellicht handig voor de slaapkamer dus.

Maar hennep is meer dan alleen isolatiemateriaal. Het bedrijf Dun Agro bouwde in 2018 het eerste huis met hennep en heeft op dit moment meerdere bouwprojecten lopen. Ze telen en oogsten hun eigen hennep en maken hier diverse producten mee, zoals ook hennephout dat ook gebruikt kan worden als dierenstrooisel. Ook productontwerper Jory Swart heeft hennep omarmd al materiaal. Hij ontwerpt lampen, tafels en andere meubels met panelen van hennepvezel.

In 2016 werd door technische studenten in Eindhoven al een 14 meter lange brug gebouwd van hennep- en vlasvezels. Het was de eerste dragende constructie van volledig biobased materiaal. Hennep is hier ideaal voor, omdat het een erg sterke vezel heeft.

Het telen van hennep in de volle grond is overigens een duurzame investering. Het groeit bijvoorbeeld razendsnel: na drie maanden kun je oogsten. Een hectare aan hennepplanten neemt bovendien meer CO2 op dan een hectare bos. Daarnaast verrijkt de plant de bodem waar het op groeit. Dun Agro teelt momenteel jaarlijks op zo’n 1300 hectare hennepvezel.

Een beetje extra groen in huis is niet verkeerd. Maar waarom niet een hele muur begroeid met mos, gras en planten? Een begroeide muur is niet alleen de ideale wanddecoratie, het zal met de aankomende klimaatproblemen ook nog een handje kunnen helpen. 

Begroeiing op een muur helpt bij de de temperatuurregulatie van het huis en zorgt dat steden koeler blijven in de zomer. Maar ook grote hoeveelheden regenwater worden gemakkelijker opgenomen door de begroeide wand, waardoor wateroverlast minder snel plaatsvindt. Tot slot zal de biodiversiteit in stedelijk gebied floreren door de verticale tuinen, omdat er meer groene leefruimte ontstaat in de dichtbevolkte stad.

Een prachtige toepassing van zulke begroeide muren zijn de lucht- en waterzuiverende muren van Smartty. Het bedrijf maakt grasmuren die het regenwater kunnen filteren, ideaal als je off-grid of midden in de natuur woont. Als schoon drinkwater schaars is, is de waterfilterende grasmuur een welkom alternatief.

De grasmuur aan de buitenwand matcht goed met een plantenmuur aan de binnenkant van het huis. Een plantenmuur die op slimme wijze de luchtkwaliteit op een gezond niveau houdt, dat belooft de uitvinding van Eduard van Vliet. De planten worden automatisch bewaterd en door het speciaal ontworpen systeem kan de muur veel grotere hoeveelheden lucht filteren dan normaal.

Ook voor elektriciteit en elektronica is ruimte in het Symbioceen. Maar dan liever wel zonder schadelijke batterijgrondstoffen. Daar kan een velletje papier uitkomst bieden. 

Wetenschappers uit Zwitserland ontwikkelden een manier om elektriciteit op te wekken met papier en water. Een biobased alternatief voor de chemische batterij, die een stuk minder schadelijk is voor de natuur. Ideaal voor wegwerpelektronica, diverse sensoren en apparaatjes die steeds meer onderdeel worden van ons digitale bestaan. Wel zal er nog wat werk zitten in de efficiëntie van de papieren batterij...

In het Symbioceen is minder ruimte voor tegels. Om ruimte te maken voor de natuur, moeten een hoop tegels uit de grond worden gehaald. Maar op plekken waar tegels echt nodig zijn, is de baggertegel een echte uitkomst.

Alle sloten, grachten, kanalen en rivieren in Nederland worden elke zeven jaar schoongeveegd door de baggeraar. Al dat bagger wordt door het bedrijf Waterweg verzameld en gebruikt om speciale tegels van te produceren. De tegels van bagger hebben namelijk een bijzonder voordeel: ze kunnen regenwater gemakkelijk laten passeren. 

De baggertegels zijn bijvoorbeeld een uitkomst voor de betonnen straten die op dit moment vaak zorgen voor diepe plassen bij wat regenbuien. Met waterpasserende tegels vindt het regenwater gemakkelijk een uitweg.

Een veelbelovende bron voor materialen en producten van het nieuwe tijdperk is mycelium: een netwerk van ondergrondse schimmeldraden van paddestoelen. Zo zou het bijvoorbeeld een bijzonder eiwitrijke voedselbron zijn, volgens de Wageningen Universiteit. De universiteit onderzoekt duizenden soorten mycelium en is op zoek naar de ideale eiwitbron, die bijvoorbeeld in armere landen gemakkelijk verbouwd en geproduceerd kan worden.

Naast eten, kun je er ook mee bouwen. Mycelium is geen krachtpatser, maar kan goed gebruikt worden als binnen- of buitenmuur. Het is als materiaal gemakkelijk in diverse vormen te maken, het is goed bestand tegen vuur en biologisch afbreekbaar als het in aanraking komt met micro-organismen. Bovendien is het maken van mycelium geheel koolstofneutraal. Een ideale kandidaat voor een nieuw huis in het Symbioceen?

Het bedrijf Loop Biotech zorgt ervoor dat je mycelium zelfs mee je graf in kunt nemen. Want ook na onze dood zijn we op dit moment nog schadelijk voor de natuur. Crematies vervuilen de lucht en voor een begrafenis kappen we bomen om ons onder de grond af te sluiten van de micro-organismen om ons heen. Het bedrijf Loop maakt grafkisten van mycelium, levend materiaal, dat onder de grond in 45 dagen één wordt met de aarde. De grafkist van mycelium zuivert de giftige stoffen uit het lichaam en de aarde. Je levenloze lichaam vergroot zo de biodiversiteit in de bodem.

Als het aan De Magical Mushroom Company (MMC) uit Engeland ligt, is mycelium zelfs het plastic van de toekomst. Het bedrijf combineert landbouwafval met mycelium tot een afbreekbaar alternatief voor plastic. Het bioplastic is zelfs even goedkoop te maken als normaal plastic op dit moment. Ze maken er nu al plantenpotten, designwanden en verpakkingsmateriaal mee. Zou jij je cadeautje deze Kerst inpakken in een mycelium-cadeauverpakking?