Medialogica

Medialogica onderzoekt het verschil tussen beeld en werkelijkheid

Media dienen als gids om greep te krijgen op de werkelijkheid. Maar in hoeverre zijn ze een betrouwbare gids? Hoe komt de publieke opinie tot stand? En welke invloed heeft deze op het handelen van bestuurders, journalisten en burgers?

op deze pagina

nieuw seizoen

elke zondagavond op NPO 2

uitgelicht

lees meer

lees

Een nieuw seizoen Medialogica

Vanaf zondag 19 juni zendt HUMAN elke week een nieuwe aflevering uit. De afgelopen maanden onderzochten onze makers meerdere onderwerpen waarbij beeld en werkelijkheid een cruciale rol spelen: Anne Frank, politiegeweld, adoptie en Gazprom.
lees

Charlotte Meindersma over juicekanalen en regelgeving

Sociale media-accounts waarop roddels over bekende mensen worden gedeeld, de zogenaamde juicekanalen, krijgen veel media-aandacht. De werkwijze van de kanalen stuit namelijk steeds vaker op kritiek. Maar kan er wel iets tegen juicekanalen worden ondernomen?
lees

De opkomst van de nep-factcheckers

Door de hoeveelheid (des)informatie over de oorlog in Oekraïne is het lastig waarheid van leugen te onderscheiden. De opkomst van nep-factcheckers maakt dat mogelijk nog ingewikkelder.
Deepfakes zijn niet meer weg te denken uit de informatieoorlog

Poetin die zich overgeeft of Zelensky die oproept de wapens neer te leggen. Deepfakes, meestal video’s met nepbeelden, zijn een vast onderdeel van de informatieoorlog die Rusland voert. Maar in hoeverre vormen ze ook een bedreiging voor onze samenleving? Kan je met deze nepbeelden de publieke opinie sturen? En worden deepfakes ingezet als ‘oorlogswapen’?
Zijn de kaarten over de oorlog in Oekraïne misleidend?

We proberen grip te krijgen op de gebeurtenissen in Oekraïne. Kaarten waarop de aanval van Rusland in beeld wordt gebracht, moeten daarbij helpen. Maar wordt dat wel goed gedaan? Wat zijn de risico’s van een kaart vol rood gekleurde vlakken?
Hoe wat er écht gebeurt in Oekraïne jonge Russen toch bereikt

Waar Russische staatsmedia een vertekend beeld scheppen van de oorlog in Oekraïne, maken jonge Russen en Oekraïners creatief gebruik van social media - zoals Google Reviews, TikTok en de datingapp Tinder - om te delen wat er werkelijk gebeurt in Oekraïne. Maar een nieuwe wet die vrijdag wordt besproken in het Russische parlement, is erop gericht om ook deze informatiestroom droog te leggen.
Waarom we een storm een naam geven

De eerste storm van dit jaar zal weinig mensen ontgaan zijn. Niet alleen vanwege de hoge windkracht, maar vooral vanwege zijn naam: Corrie.
Van roofdier naar politiek symbool

In oktober wordt bij het Gelderse Stroe een doodgeschoten wolf gevonden. Drie maanden eerder gaat in Friesland de eerste paal de grond in voor een ‘wolvenwerend’ hek. Sinds het dier in 2015 naar ons land is teruggekeerd, maakt het veel los. Waarom wordt er zo heftig op de wolf gereageerd, en wat zegt dit over onze verhouding tot de natuur?
Grace is 'detransitioner'

Grace Lidinsky Smith ging in 2018 in behandeling bij een genderkliniek, maar besloot na haar transitie weer als vrouw door het leven te gaan. Ze spreekt over haar ervaringen binnen de Amerikaanse transzorg, maar vertelt ook hoe moeilijk het is je uit te spreken als detransitioner.
Hoe een opiniestuk de literaire wereld opschudde

Wanneer mode- en cultuuractiviste Janice Deul leest dat het beroemde gedicht van Amanda Gorman vertaald gaat worden door Marieke Lucas Rijneveld, zet ze een discussie in gang die tot ver over de Nederlandse grenzen reikt.
Hoe vloggers ons beeld van China proberen te beïnvloeden

Westerse vloggers helpen China om desinformatie te verspreiden over de Oeigoeren. Dit overwegend islamitische volk leeft in de provincie Xinjiang waar duizenden Oeigoeren zouden worden opgesloten in ‘heropvoedingskampen’.
Sedik gaf les in een heropvoedingskamp in China

De Volksrepubliek China wordt beschuldigd van volkerenmoord. President Xi Jinping zou het gemunt hebben op de Oeigoeren in de provincie Xinjiang. Qelbinur Sedik gaf naar eigen zeggen Chinese les aan Oeigoeren in de zogenoemde heropvoedingskampen. Zij vertelt in de eerste aflevering Argos Medialogica haar verhaal.
Zwijgen is goud: hoe China academici onder druk zet

Wat er aan de hand is in de regio Xinjiang, hangt af van wie je het vraagt. Hoewel mensenrechtenorganisaties zoals Amnesty International gedetailleerde rapporten publiceren met verhalen van Oeigoeren die er gevangen hebben gezeten, ontkent de Chinese overheid stellig alle beschuldigingen. Onafhankelijk onderzoek op locatie zou meer helderheid kunnen leveren, maar juist academici wordt de toegang tot de regio ontzegd. Met grote gevolgen voor de wetenschappers zelf, maar ook voor het publieke debat, aldus meerdere sinologen.
Is een objectief beeld van de wolf nog wel mogelijk?

In een nieuw rapport proberen Nederlandse, Vlaamse en Duitse onderzoekers zoveel mogelijk vragen over de wolf te beantwoorden. En dat is broodnodig, want in het gepolariseerde en emotionele wolvendebat is het steeds lastiger om feit van fictie te onderscheiden. ‘De behoefte aan sensatie is groot.’
Waarom we de Nederlandse wolf geen naam mogen geven

Wolven krijgen in Nederland alleen een genetische code, terwijl ze in België namen krijgen, zoals Billy, August en Naya. Waarom zijn de wolven in ons land naamloos? We vinden het antwoord, en komen erachter dat er zelfs actief wordt voorkomen dat de wolf een naam krijgt.
De ‘zomersoap’ van de wolf en de moeflon

Het Nationale Park De Hoge Veluwe viert een jubileum. De moeflon, een oerschaap, verblijft al honderd jaar in het park. Maar het feestje wordt verpest als de wolf ten tonele verschijnt en de ene na de andere moeflon oppeuzelt. En dat is gek, want De Hoge Veluwe had er juist alles aan gedaan om de predator met hogere hekken buiten het park te houden. In de gebruikelijke nieuwsluwe zomer leidt het tot een stroom van berichten. De Volkskrant spreekt zelfs van een ‘zomersoap’. Maar welke belangen gaan er werkelijk achter deze ‘soap’ schuil?
Het Friese wolvenhek: roep om aandacht of slimme oplossing?

Een groep Friese schapenhouders bedenkt een manier om hun vee te beschermen tegen de oprukkende wolf: een kilometerslang hek op de provinciegrens. Afgelopen week ging de eerste paal in de grond. Is het plan een slimme truc om aandacht van media en politiek te krijgen of komt het Friese wolvenhek er daadwerkelijk?
Hoe twitteraars het beeld scheppen van een wondermiddel

Na vele onderzoeken is het voor wetenschappers duidelijk: het oude malariamiddel hydroxycholoroquine heeft geen enkel effect op de bestrijding van het coronavirus. Toch blijven velen op Twitter geloven in de helende werking van het medicijn. Hoe wordt deze Twitterdiscussie gevoerd? In opdracht van Argos Medialogica zocht de Utrecht Data School het uit.
Hoe Nederland 2 miljoen niet-werkende coronapillen bestelde

Aan het begin van de pandemie wordt een stokoud malariamedicijn gezien als dé wonderpil tegen corona. Media berichtten er veelvuldig over en politici houden er een warm pleidooi voor. Die juichstemming verstomt na een paar weken, wanneer de eerste grondige studies de effectiviteit van het middel onderuithalen. In de tussentijd heeft de Nederlandse overheid voor een onbekend bedrag wel twee miljoen pillen ingeslagen.
Import illegale ‘coronageneesmiddelen’ bijna vertienvoudigd

De Nederlandse Douane nam vorig jaar bijna 1400 pakketjes in beslag met geneesmiddelen die bedoeld zijn om COVID-19 te voorkomen of te behandelen. Het betreft medicijnen die in Nederland alleen op recept te verkrijgen zijn en waarvoor een importvergunning nodig is.
De wetenschapper onder vuur: ‘zelfcensuur is een reëel risico’

Wetenschappers worden door hun universiteit gestimuleerd om deel te nemen aan het publieke debat. Maar wie kiest voor het podium moet zich voorbereiden op (online) haatcampagnes, intimidatie en bedreigingen. Argos Medialogica spreekt met acht wetenschappers over de gevolgen. ‘Het is echt een inbreuk op je academische vrijheid.’
Dit iconische beeld bracht de Bulgarenfraude aan het licht

Zonder ‘De Bulgarenfraude’ geen toeslagenaffaire, zou je denken. De Bulgaarse dorpelingen die grijnzend met hun Nederlandse bankpasjes voor de camera zwaaiden, maakten immers de weg vrij voor de latere, verbeten jacht op vermeende fraudeurs. Of lag de kiem voor dit drama er al eerder?
Zwolse studie naar pil tegen covid bewijst volgens de onderzoekers 'niets'

Hydroxychloroquine wordt in alternatieve media nog altijd bewierookt als effectief middel tegen covid. Een tegendraadse studie van Nederlandse bodem zou die effectiviteit bewijzen. Na maanden van gefrustreerd toezien spreken de onderzoekers voor het eerst over de waarde van hun conclusies. ‘Deze resultaten bewijzen niets’.
De medicijnkast van de coronascepticus

Wetenschappers zijn het er na duizenden klinische studies over eens: hydroxychloroquine werkt niet tegen COVID-19. Maar online geldt een andere werkelijkheid. Een hyperactief netwerk van coronasceptici bejubelt het stokoude malariamiddel als beproefde remedie, blijkt uit onderzoek van de Utrecht Dataschool. Ruud Coolen van Brakel, directeur van het Instituut van Verantwoord Medicijngebruik: ‘De grootst mogelijke bewijskracht wordt van vaccinaties gevraagd, terwijl bepaalde medicatie en supplementen kritiekloos worden ingenomen.’
Het mysterie van de spoorloze steen

Het nieuws dat een ziekenhuis in Enschede tijdens de avondklokrellen met stenen is bekogeld, verspreidt zich razendsnel. Zelfs internationaal krijgt het vermeende voorval aandacht. Maar is het wel echt gebeurd?
Voor altijd verdachte in 'de Deventer Mediazaak'

Van verslaggeving en waarheidsvinding via infotainment naar een volksgericht. Hoe kon een schijnbaar eenvoudige moordzaak zo uit de hand lopen? Dat is de kwestie die Annegriet Wietsma ontrafelt in de nieuwe Argos-podcast de Deventer Mediazaak. Ze spreekt daarin ook langdurig met ‘klusjesman’ Michael de Jong, die voor het eerst vertelt over zijn publieke veroordeling in de nasleep van de moord op Jacqueline Wittenberg.
‘Als je wegkijkt van complotdenken, laat je het woekeren’

In een jaar waar complottheorieën over corona welig tierden, zagen journalisten zich voor een dilemma gesteld. Moet je verspreiders van zulke verhalen wel een platform geven? En hoe doe je dat op een manier die geen zuurstof geeft aan wilde theorieën over de oorsprong van het virus?
Avondklokrellen: stookten live-beelden het vuur hoger op?

De vernielingen die tijdens de avondklokrellen worden aangericht, zijn overal live te volgen. Ook nieuwsmedia zenden de rellen live uit. Maar gooien ze daarmee geen olie op het vuur?
Wetenschap in de frontlinie

Hoe handhaven twijfel en onzekerheid, die wetenschap juist kenmerken, zich in de media-arena? Wat betekent het voor wetenschappers dat bij het debat aan de talkshowtafel wordt gezocht naar tegenstellingen en uitgesproken meningen?
Worstelen met Q

Complotdenkers, complottheorieën en complotbewegingen. Ze duiken steeds vaker op. In deze aflevering onderzoekt Medialogica de opkomst van de complotbeweging QAnon, inmiddels uitgegroeid tot een wereldwijde beweging met honderdduizenden volgers. Hoeveel aandacht verdient de beweging?
Medialogica in coronatijd

Het afgelopen jaar zagen we hoe het publieke debat over de coronacrisis veranderde. Zo verspreidden complottheorieën zich net zo snel als het virus zelf en raakten discussies over het overheidsbeleid steeds verder gepolariseerd. Medialogica maakte in 2020 twee afleveringen over de coronacrisis.
Mag kunst beledigen?

Of een kunstwerk geslaagd is, wordt door twee dingen bepaald, volgens kunstcriticus en filosoof Maarten Doorman: het kunstwerk zelf en de toeschouwer. Deze toeschouwers bevinden zich tegenwoordig steeds meer online, waar een protest zelfs kan leiden tot het verwijderen van kunst. Is dat cancel culture? “Je moet niet meteen oordelen, maar het gesprek aangaan.”
Een kijkje achter de schermen bij het RIVM

Voor het kabinet zijn de mensen in het gebouw van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu in Bilthoven het baken en kompas in de aanpak van de coronacrisis. Volgens critici zijn de adviezen die daar worden opgesteld juist mede de oorzaak dat de Nederlandse aanpak niet werkt. Is het RIVM een gesloten bolwerk dat relevante informatie negeert of een speelbal van critici in het coronadebat?
Wetenschap is door corona gepolitiseerd

Wetenschappelijk onderzoek is hot. Vanaf het moment dat het coronavirus begin dit jaar Europa bereikt, prijken wetenschapsartikelen op de voorpagina’s. Nu ons leven voor een groot deel wordt bepaald door wetenschappelijke ontwikkelingen, jagen ook algemene journalisten op het laatste academische nieuws. En dat kan tot misvattingen leiden, volgens wetenschapsjournalist Maarten Keulemans.
Dit plan van de gemeente Amsterdam mocht nooit bekend worden

Saadia Ait-Taleb, de voormalig antiradicaliseringsambtenaar in Amsterdam, werd drie jaar geleden beschuldigd van fraude. Hoe kon het beeld van vriendjespolitiek ontstaan in de media? En wat was de rol van de zogenoemde grijze campagne?
Medialogica over wetenschap in de frontlinie, QAnon en meer

De makers van Medialogica werkten de afgelopen maanden hard aan het tweede seizoen van 2020. We spraken eindredacteur Misja Pekel over de vier onderwerpen. “Kijk- en bezoekcijfers zijn gebaat bij vlot sprekende, zelfverzekerde en soms ronduit provocerende sprekers, terwijl wetenschap juist bestaat bij de gratie van reflectie, geduld en twijfel. Dat wringt.”
Training 'omgaan met agressie' voor journalisten in Nederland

Een 'Nederlaag voor de journalistiek', zo noemt hoofdredacteur NOS Nieuws Marcel Gelauff het nieuws dat de NOS-logo's zijn verwijderd van de auto's waarmee ze elke dag op pad gaan. De reden: bedreiging en geweld. Oud-oorlogsverslaggever Peter ter Velde geeft trainingen aan journalisten om ze weerbaarder te maken. Normaal doet hij dat voor verslaggevers in oorlogsgebied, maar sinds kort ook voor de pers in Nederland. "Binnenlandse verslaggeving begint op oorlogsverslaggeving te lijken."
Medialogica over haatzaaiers genomineerd voor Prix Europa

Elk jaar kiest een jury tijdens Prix Europa de beste televisie-, radio- en nieuwe-mediaproducties van Europa uit. Dit keer is de Medialogica-uitzending 'Handboek voor Haatzaaiers', gemaakt door Hansje van de Beek en Myrthe Buitenhuis, genomineerd.
Deze artsen strijden tegen medisch nepnieuws

‘Neusspray tegen corona’, ‘Huisartsen zagen hartinfarcten over het hoofd tijdens coronacrisis’ en ‘Coronavirus overleeft zelfs de diepvries’. Zomaar wat voorbeelden van medisch nieuws dat gretig wordt geconsumeerd. Artsen Lester du Perron en Tijs Stehmann bieden duiding en nuance bij medische nieuwsberichten op hun website Dokter Media. Nu is er ook een boek: ‘Dokter, ik las in de krant dat…’.
Was de journalistiek te mild tijdens de eerste coronaweken?

Jacco Versluis werkt sinds 2016 bij Omroep Human en is televisiemaker bij onder meer Medialogica. Afgelopen televisieseizoen maakte hij, samen met Martine Braam en Yoram Kremers, een aflevering over corona: ‘Ziektebeeld’. Ze onderzochten hoe media en machthebbers in de eerste crisisweken omgingen met het virus. Hoe is dat gegaan?
Deze psychiater werkt in de kliniek in Den Dolder

Na de moord op Anne Faber komt de forensisch psychiatrische kliniek ‘Fivoor’ onder vuur te liggen. Het is de instelling in Den Dolder waar Michael P. is behandeld, de moordenaar van Faber. Regina Schipper is sinds 2017 psychiater in deze kliniek. We spreken haar over het werk, de voorvallen in de kliniek, de rol van de media en over de toekomst.
Gamergate: Vrouwonvriendelijkheid als online norm

In Handboek voor haatzaaiers behandelt Medialogica 'gamergate'. Een in Nederland relatief onbekend fenomeen dat symbool staat voor de werking van de hedendaagse online cultuur. Dat is in ieder geval de visie van dr. Dan Hassler-Forest, mediawetenschapper aan de Universiteit Utrecht. "Het maakt veel uit wie je bent, onafhankelijk van het argument dat je maakt.”
Aan deze man hebben we de term 'fake news' te danken

Niet Donald Trump, maar een journalist uit Canada is met name verantwoordelijk voor de beladen term waar iedereen het al jaren over heeft: ‘fake news’. Craig Silverman (39), tegenwoordig mediaspecialist voor BuzzFeed News, gebruikte de twee simpele woorden om nepnieuws, dat zich razendsnel verspreidde, te ontmaskeren. Maar nu trekt de term juist waarheden in twijfel.

vorig seizoen

online video

tip de redactie

- contact

Wil je reageren? Heb je tips of wil je een ervaring of verhaal delen? Laat het ons weten!

onderzoeken

De wolf

alles over dit onderzoek

De wolf

Weinig dieren in Nederland worden zo verafschuwd en aan de andere kant zo idolaat aanbeden als de wolf. Argos Medialogica onderzoekt in deze serie de beeldvorming rond de wolf.

De zoektocht naar een wondermiddel

alles over dit onderzoek

De zoektocht naar een wondermiddel

In de eerste maanden van de coronapandemie worden twee malariapillen gezien als hét medicijn tegen het virus: chloroquine en hydroxychloroquine. Medialogica onderzoekt hoe een niet-werkend medicijn met heftige bijwerkingen in de beeldvorming tot wondermiddel is gebombardeerd.

alles over dit onderzoek

Worstelen met Q

Complotdenkers, complottheorieën en complotbewegingen. Ze duiken steeds vaker op. In deze aflevering onderzoekt Medialogica de opkomst van de complotbeweging QAnon, inmiddels uitgegroeid tot een wereldwijde beweging met honderdduizenden volgers. Hoeveel aandacht verdient de beweging?

alles over dit onderzoek

Wetenschap in de frontlinie

Hoe handhaven twijfel en onzekerheid, die wetenschap juist kenmerken, zich in de media-arena? Wat betekent het voor wetenschappers dat bij het debat aan de talkshowtafel wordt gezocht naar tegenstellingen en uitgesproken meningen?

alles over dit onderzoek

Corona Debunker

Het coronavirus houdt de wereld in zijn greep. Nieuws over het virus verspreidt zich razendsnel, net zoals nepnieuws. Medialogica volgt de ontwikkelingen op de voet en probeert mythes door te prikken, te debunken.

alles over dit onderzoek

Hoe verkoop je een ramp?

Waarom berichten media over de ene ramp wel en de andere niet? Medialogica onderzoekt in deze driedelige webserie beeldvorming en berichtgeving bij humanitaire hulp.

volg ons

- Facebook

- Twitter

Medialogica on tour

Medialogica gaat verder in de klas

Tijdens de interactieve masterclass Medialogica on Tour ontrafelen scholieren en studenten de mechanismen die schuilgaan achter grote mediagebeurtenissen. Ben je docent en wil je met je klas aan de slag met Medialogica? Dan vind je op deze pagina meer informatie.

Alle afleveringen

Medialogica

- ← alle thema's

Medialogica onderzoekt het verschil tussen beeld en werkelijkheid

Media dienen als gids om greep te krijgen op de werkelijkheid. Maar in hoeverre zijn ze een betrouwbare gids? Hoe komt de publieke opinie tot stand? En welke invloed heeft deze op het handelen van bestuurders, journalisten en burgers?

op deze pagina

nieuw seizoen

elke zondagavond op NPO 2

uitgelicht

lees meer

Een nieuw seizoen Medialogica

Charlotte Meindersma over juicekanalen en regelgeving

De opkomst van de nep-factcheckers

Deepfakes zijn niet meer weg te denken uit de informatieoorlog

Zijn de kaarten over de oorlog in Oekraïne misleidend?

Hoe wat er écht gebeurt in Oekraïne jonge Russen toch bereikt

Waarom we een storm een naam geven

Van roofdier naar politiek symbool

Grace is 'detransitioner'

Hoe een opiniestuk de literaire wereld opschudde

Hoe vloggers ons beeld van China proberen te beïnvloeden

Sedik gaf les in een heropvoedingskamp in China

Zwijgen is goud: hoe China academici onder druk zet

Is een objectief beeld van de wolf nog wel mogelijk?

Waarom we de Nederlandse wolf geen naam mogen geven

De ‘zomersoap’ van de wolf en de moeflon

Het Friese wolvenhek: roep om aandacht of slimme oplossing?

Hoe twitteraars het beeld scheppen van een wondermiddel

Hoe Nederland 2 miljoen niet-werkende coronapillen bestelde

Import illegale ‘coronageneesmiddelen’ bijna vertienvoudigd

De wetenschapper onder vuur: ‘zelfcensuur is een reëel risico’

Dit iconische beeld bracht de Bulgarenfraude aan het licht

Zwolse studie naar pil tegen covid bewijst volgens de onderzoekers 'niets'

De medicijnkast van de coronascepticus

Het mysterie van de spoorloze steen

Voor altijd verdachte in 'de Deventer Mediazaak'

‘Als je wegkijkt van complotdenken, laat je het woekeren’

Avondklokrellen: stookten live-beelden het vuur hoger op?

Wetenschap in de frontlinie

Worstelen met Q

Medialogica in coronatijd

Mag kunst beledigen?

Een kijkje achter de schermen bij het RIVM

Wetenschap is door corona gepolitiseerd

Dit plan van de gemeente Amsterdam mocht nooit bekend worden

Medialogica over wetenschap in de frontlinie, QAnon en meer

Training 'omgaan met agressie' voor journalisten in Nederland

Medialogica over haatzaaiers genomineerd voor Prix Europa

Deze artsen strijden tegen medisch nepnieuws

Was de journalistiek te mild tijdens de eerste coronaweken?

Deze psychiater werkt in de kliniek in Den Dolder

Gamergate: Vrouwonvriendelijkheid als online norm

Aan deze man hebben we de term 'fake news' te danken

vorig seizoen

online video

tip de redactie

onderzoeken

De wolf

De wolf

De zoektocht naar een wondermiddel

De zoektocht naar een wondermiddel

Worstelen met Q

Wetenschap in de frontlinie

Corona Debunker

Hoe verkoop je een ramp?

volg ons

Medialogica on tour

Medialogica gaat verder in de klas

Alle afleveringen

Medialogica

De Rembrandt-rel

Kennis van Zaken

Mars One: Lancering van een droom

Holleeder: De val van een knuffelcrimineel

De Jacht op Benno L.

Even geduld aub

Het droevige einde van een politiek wonderkind

De gewenste resultaten

De wereld volgens Russia Today